صالح پور جم, امین, پیروان, حمیدرضا, طباطبایی, محمودرضا, سررشته داری, امیر, مصفایی, جمال. (1399). بررسی نقش عوامل ادافیکی در پتانسیل بیابانزایی با کاربرد روش "بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی" (مطالعه موردی: ارتفاعات حلقه دره، شهرستان اشتهارد، استان البرز). سامانه مدیریت نشریات علمی, (), -. doi: 10.22092/ijwmse.2020.127281.1697
امین صالح پور جم; حمیدرضا پیروان; محمودرضا طباطبایی; امیر سررشته داری; جمال مصفایی. "بررسی نقش عوامل ادافیکی در پتانسیل بیابانزایی با کاربرد روش "بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی" (مطالعه موردی: ارتفاعات حلقه دره، شهرستان اشتهارد، استان البرز)". سامانه مدیریت نشریات علمی, , , 1399, -. doi: 10.22092/ijwmse.2020.127281.1697
صالح پور جم, امین, پیروان, حمیدرضا, طباطبایی, محمودرضا, سررشته داری, امیر, مصفایی, جمال. (1399). 'بررسی نقش عوامل ادافیکی در پتانسیل بیابانزایی با کاربرد روش "بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی" (مطالعه موردی: ارتفاعات حلقه دره، شهرستان اشتهارد، استان البرز)', سامانه مدیریت نشریات علمی, (), pp. -. doi: 10.22092/ijwmse.2020.127281.1697
صالح پور جم, امین, پیروان, حمیدرضا, طباطبایی, محمودرضا, سررشته داری, امیر, مصفایی, جمال. بررسی نقش عوامل ادافیکی در پتانسیل بیابانزایی با کاربرد روش "بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی" (مطالعه موردی: ارتفاعات حلقه دره، شهرستان اشتهارد، استان البرز). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1399; (): -. doi: 10.22092/ijwmse.2020.127281.1697
بررسی نقش عوامل ادافیکی در پتانسیل بیابانزایی با کاربرد روش "بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی" (مطالعه موردی: ارتفاعات حلقه دره، شهرستان اشتهارد، استان البرز)
1استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
2پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
3عضو هیأت علمی، مدیر داخلی مجله
چکیده
فرآیند بیابانزایی با کاهش توان تولید بیولوژیک، منجر به انهدام اکوسیستمهای طبیعی میشود. در این تحقیق، بهمنظور بررسی پتانسیل خطر بیابانزایی در محدوده مراتع مشرف به اشتهارد (ارتفاعات حلقه دره)، نخست اقدام به تهیه نقشه طبقات شیب، کاربری اراضی و زمینشناسی با هدف ایجاد واحدهای همگن گردید، بهطوریکه از طریق رویهم قرار دادن و تقاطع این نقشهها، نقشهی واحدهایکاری حاصل شد. در این تحقیق سه شاخص حساسیت پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری در هر یک از واحدهای کاری در نظر گرفته شدند، که در نهایت هر یک به صورت نقشهای طبقهبندی شده ارایه گردیدند. در این تحقیق به منظور پهنهبندی منطقه تحقیق از نظر شاخص شوری و نیز نفوذپذیری به ترتیب 185 و 179 نمونه طی سالهای 1396 و 1397 برداشت گردید. سپس اقدام به محاسبه وزن شاخصها و نیز نسبت سازگاری با کاربرد روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) شد. سپس از روش بهینه سازی چند معیاره و راه حل سازشی(VIKOR) به منظور تعیین پتانسیل خطر بیابازایی استفاده شد، بهطوریکه پس از محاسبه ماتریس استاندارد شده موزون، اولویت-بندی پتانسیل بیابانزایی واحدها مبتنی بر شاخص ویکور انجام شد. در این تحقیق، دامنه تغییرات شاخص ویکور گزینهها مبتنی بر روش AHP-VIKOR از 443/0 تا 967/0 متغیر است. همچنین، نتایج بهدست آمده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نشانداد که از دیدگاه خبرگان، مهمترین عامل موثر در بیابانزایی، شوری است. سایر عوامل از قبیل حساسیت به فرسایش و نیز ضریب نفوذپذیری به ترتیب در ردههای بعدی اهمیت قرار دارند. نتایج حاصل نشاندهنده انطباق خیلی زیاد طبقات پتانسیل خطر بیابانزایی حاصل از مدل AHP-VIKOR با طبقات مربوطه در نقشه شاهد بوده، بهطوریکه درصد انطباق و نیز عدم انطباق طبقات پتانسیل خطر بیابانزایی محاسباتی با نقشه شاهد به ترتیب 91/92 و 09/7 درصد است. بر این اساس، منطقه تحقیق دارای سه کلاس پتانسیل یا شدت خطر بیابانزایی است، به طوریکه 39/169 هکتار (51/0 درصد) از منطقه دارای پتانسیل بیابانزایی متوسط، 56/2336 هکتار (06/7 درصد) از منطقه دارای پتانسیل بیابان-زایی زیاد و 25/30583 هکتار (43/92 درصد) از منطقه دارای پتانسیل بیابانزایی خیلی زیاد است.
Assessing the Role of Edaphic Factors on Desertification Potential Using Multicriteria optimization and Compromise Solution (Case Study: Halgh-e-Darreh Highlands, Eshtehard County, Alborz Province)
1Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3Scientific staff
چکیده [English]
The desertification process, by reducing the biological production potential, leads to the destruction of ecosystems. In this research, to assess the role of edaphic factors on desertification in rangelands surrounding Eshtehard, Halgh-e-Darreh Highlands, first, the map of units was created by crossing maps of slope classes, land uses, and geology using ArcGIS 10.3 software. Three indices of erodibility, salinity and permeability for each land unit were considered and classified. 185 and 179 samples were taken during 2018 and 2019 for indices of salinity and permeability for zoning of the study area, respectively. Then, weights of indices and consistency ratio were calculated by the AHP method. Method of multicriteria optimization and compromise solution ,VIKOR method, was used to prioritize the alternatives. After calculating the weighted normalized values, priority was given to desertification potential of the units. Also, the results of AHP showed that from the experts' point of view, salinity is the most important factor in desertification. Other factors such as susceptibility to erosion and permeability coefficient are in the next rank order, respectively. The AHP-VIKOR model has very high degree of adaptation to the corresponding classes in the control map. The percentage of compliance and non-compliance of the classes of the potential of desertification risk were 92.91% and 7.09%, respectively. The range of changes of Vikor index based on AHP-VIKOR method varies from 0.443 to 0.967. Accordingly, the study area has three classes of potential or severity of desertification areally 0.5% moderate, 7.06% high and 92.43% very high class respectively.