| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,051 |
| تعداد مقالات | 34,085 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,593,112 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 77,625,748 |
تحلیل ارتباط زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه زهره-جراحی | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 7، دوره 6، شماره 5 - شماره پیاپی 30، آذر و دی 1400، صفحه 45-53 اصل مقاله (577.3 K) | ||
| نوع مقاله: نامه‌های علمی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2021.353820.1341 | ||
| نویسندگان | ||
| سمانه رضوی زاده* ؛ فاطمه درگاهیان | ||
| استادیار پژوهش بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور | ||
| چکیده | ||
| بحران آب از مهم‌ترین دغدغه‌ها در کشورهای با اقلیم خشک و نیمه‌خشک به ویژه در سال‌های اخیر است. دبی رودخانه‌ها به عنوان مهم‌ترین پارامتر هیدرولوژیکی در منابع آب سطحی، متاثر از پارامترهای اقلیمی و خشکسالی است. هدف از این تحقیق، بررسی تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک در سطح حوزه آبخیز زهره-جراحی و در بازه زمانی 5 دهه مطالعاتی (1354-1345 تا 1394-1385) است. بدین منظور از دو شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی (SDI) و هواشناسی (SPEI) استفاده شد که به ترتیب در نرم‌افزارهای DrinC و DIP محاسبه شده و در محیط نرم افزار ArcMap نقشه‌های آنها تهیه شد. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که خشکسالی اقلیمی منطقه تاثیری مستقیم بر تغییرات جریان رودخانه های حوضه داشته بطوریکه محاسبه شاخص‌های خشکسالی حوضه در بازه زمانی 50 ساله، مطابقت تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی هیدرولوژیکی رودخانه‌های زهره، جراحی و کوپال را با تغییرات خشکسالی اقلیمی نمایش می‌دهد. شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی و اقلیمی در چهار دهه اول بازه زمانی مطالعاتی (54-1345 تا 84-1375) ترسالی، نرمال و خشکسالی ملایم بوده است اما در دهه آخر (94-1385) خشکسالی اقلیمی و هیدرولوژیکی نشان از وضعیت خشکسالی شدید دارند. همچنین مطالعه روند تغییرات مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک نشان می‌دهد که از شرق به غرب و پایین دشت حوضه، غالبا تغییرات به سمت تشدید خشکسالی بوده است. لذا در بازه زمانی 50 ساله، از گذشته تا به حال شاهد تشدید وضعیت خشکسالی اقلیم بوده‌ایم که اثرات آن به صورت خشکسالی هیدرولوژیک بروز نموده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاخص خشکسالی SPEI؛ شاخص خشکسالی SDI؛ تغییر اقلیم؛ حوضه زهره-جراحی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of temporal and spatial relationship between meteorological and hydrological drought in Zohreh-Jarahi basin | ||
| نویسندگان [English] | ||
| samaneh Razavizadeh؛ Fatemeh Dargahian | ||
| Assistant Prof., Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands | ||
| چکیده [English] | ||
| The water crisis is one of the concerns in countries with arid and semi-arid climates in recent years. This study aimed to investigate the trend of temporal and spatial changes of meteorological and hydrological drought in the Zohreh-Jarahi watershed over five decades. For this purpose, hydrological (SDI) and meteorological (SPEI) drought were used. According to the results, climate change in the region had a direct effect on river flows. The calculation of basin drought indices over 50 years showed the matches of temporal and spatial changes of hydrological and climate drought of Zohreh, Jarahi, and Kupal rivers. The index of hydrological and climatic drought in the first four decades of the study period (1966-1975 to 1996-2005) was humid, normal, and mild. However, climatic and hydrological drought indicated a severe drought in the last decade (2006-2016). Drought changes intensified from east to west and downstream of the basin due to spatial changes trend in meteorological and hydrological drought. Therefore, over a period of 50 years, an intensification of the climate drought from the past until now is indicated in the results, the effects of which has manifested itself as hydrological drought. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| SPEI drought index, SDI drought index, climate change, Zohreh-Jarahi basin | ||
| مراجع | ||
|
اسکندری دامنه، ح.، زهتابیان، غ.، خسروی، ح. و آذره، ع.، 1394. بررسی و تحلیل ارتباط زمانی و مکانی بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در استان تهران. اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 24(96): 120-113.
اسلامیان، س.، قاسمی، م. و سلطانی گرد فرامرزی، س.، 1391. محاسبه و ناحیه‌بندی شاخص‌های جریان کم و تعیین دورههای خشکسالی هیدرولوژیک )مطالعه موردی: حوزه آبخیز کرخه(. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 59: 14-1.
برنا، ر.، 1396. نوسان عناصر اقلیمی و اثرات آن بر آب‌دهی رودخانه جراحی. فصلنامه جغرافیا، 15(52): 244-231.
درگاهیان، ف.، ابراهیمی خوسفی، ز. و فضل کاظمی، ا.، 1399. بررسی تغییرات شدت خشکسالی در حوزه‌های آبخیز منتهی به کانون‌های گرد و غبار استان خوزستان. مهندسی اکوسیستم بیابان، 9 (27): 24-13.
رضویزاده، س.، 1399. نقش حذف ظرفیتهای سیلابی در فعال شدن کانون‌های گرد و غبار استان خوزستان. طبیعت ایران، 5(1): 26-21.
شکیبا، ع.، میرباقری، ب. و خیری، ا.، 1389. خشکسالی و تأثیر آن بر منابع آب زیرزمینی در شرق استان کرمانشاه با استفاده از شاخص SPI. فصلنامه جغرافیا، 8(25): 124-105.
قیصوری، م.، سلطانی گرد فرامرزی، س. و قاسمی، م.، 1397. ارزیابی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک و تأثیر آن بر کیفیت آب (مطالعه موردی: رودخانه گدارخوش). علوم و مهندسی آبیاری، 41(4): 105-91.
کوثری، م.، اختصاصی، م. و ملکی نژاد، ح.، 1396. بررسی روند خشکسالی هواشناسی و کشاورزی در مناطق نیمه‌خشک، خشک و فراخشک جهان. مهندسی اکوسیستم بیابان، 6(14): 105-91.
مطالعات بهنگام‌سازی طرح جامع آب کشور در حوضه‌های آبریز مرزی غرب، کرخه، کارون بزرگ، جراحی و زهره، 1391. جلد چهارم، وزارت نیرو، معاونت آب و آبفا، 353 صفحه.
مفیدیپور، ن.، بردی شیخ، و.، اونق، م. و سعدادین، ا.، 1391. بررسی رابطه خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوزه آبخیز اترک. پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 3(5): 26-16. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 461 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 762 |
||