| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,014 |
| تعداد مقالات | 33,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,830,031 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 41,159,773 |
ماسه زارهای ریگ بلند با رُستنی های متنوع در شمال آران و بیدگل (استان اصفهان) | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 11، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 32، فروردین و اردیبهشت 1401، صفحه 93-110 اصل مقاله (1.62 M) | ||
| نوع مقاله: نگاهی به طبیعت ایران | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2022.356703.1418 | ||
| نویسنده | ||
| حسین بتولی* | ||
| دانشیار پژوهش، باغ گیاه‌شناسی کاشان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، | ||
| چکیده | ||
| تپه‌های ماسه‌ای ریگ‌بلند آران و بیدگل، به مساحت تقریبی 168٬000 هکتار، در شمالی‌ترین منطقه استان اصفهان قرار گرفته است. در این گستره شنزار، انواع تپه‌های ماسه‌ای طولی، عرضی، ستاره‌ای و بارخان توزیع شده‌اند. ساختار کلی خاک منطقه، بیشتر شنی سبک و در برخی نقاط توأم با ذرات گچ و کوارتز است. پهنه ماسه‌ای ریگ‌بلند به شکل نعل اسب از منطقه مرنجاب آغاز شده و تا شمال شهر آران و بیدگل امتداد یافته است، سپس، به طرف شرق تا شمال شهر ابوزیدآباد گسترش می‌یابد. تپه‌های شنی ریگ‌بلند، از بزرگ‌ترین ماسه‌زارهای استان اصفهان و پنجمین شنزار بزرگ در بیابان‌های کشور است. این منطقه در محدوده ارتفاعی حداقل 780 متر و حداکثر 1100 متر از سطح دریا قرار دارد. میانگین بارندگی سالیانه در این منطقه، 120 میلی‌متر است که بیش از 50درصد از آن در فصل زمستان روی می‌دهد. میانگین درجه حرارت مطلق سالیانه، بین 13- تا 48+ درجه سانتی‌گراد در نوسان است. گستردگی تپه‌های شنی این پهنه بیولوژیک، دارای جاذبه‌های طبیعی منحصر‌به‌فردی است که به‌ویژه طی دو دهه اخیر، مورد علاقه بسیاری از طبیعت‌گردان قرار گرفته است. پوشش گیاهی این منطقه ازنظر حاکمیت شرایط بوم‌شناسی ویژه بیابان، بیشتر شامل گیاهان یک‌ساله و زودگذر بهاره، گونه‌های بوته‌ای چندساله و پایا و درختچه‌های بادوام و بردبار در برابر انواع تنش‌های محیطی است. تنوع گونه‌ای گیاهان بومی مستقر در ماسه‌زارهای ریگ‌بلند، نیازمند برنامه‌ریزی‌های مدونی در رابطه با حفاظت از رستنی‌های این زیست‌بوم در آینده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "ریگ بلند" "تپه‌های شنی"؛ "گیاهان مقاوم به خشکی"؛ "بیابان"؛ "فرسایش بادی" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Rig Boland sand dunes with diverse plants in the northern part of Aran & Bidgol (Isfahan province) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossien Batooli | ||
| Assosiate Prof., Kashan Botanical Garden, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Aran and Bidgol Rig Boland dunes with approximately 168,000 hectares are located in the northernmost region of Isfahan province. In this region, different types of linear, transverse, stellar, and Barkhan dunes are distributed. The general structure of dunes is mainly light sandy, and in some places, it is accompanied by gypsum and quartz particles. The Rig Boland is in a horseshoe shape, starting from the Marnjab region, and extends to the north of Aran and Bidgol city. The Rig Boland is the largest sand field in Isfahan province and the eighth largest dune in the country. The altitude range of this region is at least 780 meters and at most 1100 meters above sea level. The average annual rainfall is 120 mm, which is more than 50% of the precipitation that occurs in winter. The average annual absolute temperature fluctuations are between -13 to +48 °C. The expanse of dunes of this biological zone has unique natural attractions that have been of interest to nature lovers, especially during the last two decades. The plant vegetation of this region, due to the dominance of special desert ecological conditions, often includes annual and short-lived spring plants, perennial bush plants, and durable and tolerant shrubs against various environmental stresses. The species diversity of native plants located in the Rig Boland dunes reveals the need for codified planned planning to protect the plants of this ecosystem for the future. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rig Boland, sand dunes, drought-tolerant plants, desert, wind erosion | ||
| مراجع | ||
|
ابطحی، س.م. و خسروشاهی، م.، 1384. قلمرو بیابان‌های استان اصفهان از جنبه اقلیم‌شناسی. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 3: 262-249.
بتولی، ح.، 1376. بررسی فلور و پوشش گیاهی منطقه غرب آب‌شیرین کاشان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران،
بتولی، ح.، 1379. مدیریت زیست‌شناختی بیابان‌ها با استفاده از گیاهان بومی (Endemic) به‌منظور تنوع پوشش گیاهی و تبیین پایداری طبیعی. همایش منطقه‌ای توسعه پایدار زیست بوم‌های بیابانی. استانداری یزد، 15 اردیبهشت 1379، صفحات 15- 16.
بتولی، ح.، 1380. بررسی ویژگی های اکولوژیک گیاهان اسانس‌دار قمصر کاشان. چکیده مقالات همایش ملی گیاهان دارویی ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،صفحات 90-93.
بتولی، ح.، 1381. بررسی اکولوژیک جوامع گیاهی ماسه‌زارهای ریگ‌بلند کاشان. پایان‌نامه دوره دکترای اکولوژی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، 378 صفحه.
بتولی، ح.، 1382. تنوع زیستی و غنای گونه‌ای عناصرگیاهی ذخیره‌گاه قزاآن کاشان. پژوهش و سازندگی، 61: 94-85.
بتولی، ح.، 1383. تنوع زیستی و غنای گونه‌ای رستنی‌های ذخیره‌گاه قمصر کاشان. دوازدهمین کنفرانس سراسری زیست‌شناسی ایران. دانشگاه بوعلی‌سینا همدان. 12-10 شهریور 1383،
بتولی، ح.، 1389. معرفی فلور، شکل زیستی و انتشار جغرافیایی عناصر گیاهی منطقه حفاظت شده قمصر در استان اصفهان. پژوهش‌های گیاهی، 3(1): 186-177.
بتولی، ح.، 1392. بررسی تنوع زیستی و سیمای رویشی رستنی های مستقر در زیستگاه‌های ماسه‌زارهای ریگ‌بلند آران و بیدگل. گیاه و زیست‌بوم، 34(9): 64-47.
بتولی، ح.، 1396. معرفی فلور، اشکال زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان مناطق بیابانی آران و بیدگل (استان اصفهان). زیست شناسی ایران، 30: 32-24.
بتولی، ح.، 1398. جنبه های اکوتوریسمی تپه های ماسه ای و مخاطرات محیط زیستی فراروی آن. طبیعت ایران، 4(3): 20-11.
بتولی، ح.، 1399. «ویشنگ» منطقه ای حفاظت شده با تنوع گونه ای و زیستگاهی منحصربه فرد در ارتفاعات کرکس. طبیعت ایران، 5(1): 80-67.
جعفرپور، ا.، 1365. شرایط اقلیمی نیاز آبی کاشان و اطراف آن. مرکز تحقیقات کویری و بیابانی دانشگاه تهران، تهران، 60 صفحه.
جعفری، م.، طویلی، ع.، رستم‌پور، م.، زارع‌چاهوکی، م.ع. و فرزاد‌مهر، ج.، 1388. بررسی عامل‌های محیطی مؤثر بر پراکنش پوشش گیاهی مراتع زیرکوه شهرستان قاین. مدیریت مرتع و آبخیز، 62(2): 213-197.
رﺣﻴﻤﻲﻧﮋاد، م. و ﻓﻼﺣﻲ، س.، 1378. ﺑﺮرﺳﻲ رﺳﺘﻨﻲﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖﺷﺪه ﻣﻮﺗﻪ. ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان، 8: 47-33.
سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، 1397. خلاصه طرح بازنگری کانون‌های بحرانی فرسایش بادی. دفتر امور بیابان، تهران، 317 صفحه.
عباسی، ح.ر.، 1400. پراکنش تپه‌های ماسه‌بادی ایران. طبیعت ایران، 6(2): 44-.37
عباسی، ح.ر.، 1392. تعیین اشکال ناهمواری‌ها، خصوصیات فیزیکی شیمیایی و مینرالوژیکی شنزارهای کشور. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران،
عباسی، ش.، افشارزاده، س. و مهاجری، ا.ر.، 1391. بررسی فلور، شکل های رویشی و انتشار جغرافیایی عناصر گیاهی مراتع منطقه یحیی آباد (نطنز). زیست‌شناسی گیاهی، 4(11): 12-1.
عصری، ی.، 1387. تنوع گیاهی در پناهگاه حیات‌وحش موته. رستنی‌ها، 9(1): 48-25.
عمارتی نوش‌آبادی، ع.، 1374. مطالعه جغرافیایی گیاهی حوزه آبخیز چم‌رود کاشان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران، تهران،
کاظمی، م.ع. و نریمانی، ح.ع.، 1392. بررسی آثار کنترل فرسایش بادی در بوم‌های بیابانی (مطالعه موردی: استان اصفهان). سومین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان‌های گرد و غبار، یزد،
محمودی، ف.، 1381. پراکندگی جغرافیایی ریگزارهای مهم ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 187 صفحه.
مصلح آرانی، ع.ا.، 1371. مطالعه فلورستیک حوزه آبخیز نیاسر کاشان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران،
نقشه زمین‌شناسی، مقیاس 100000 :1 شیت کاشان، 1370. سازمان زمین‌شناسی کشور، تهران.
یخکشی،ع.، ۱۳۸۱ .شناخت، حفاظت و بهسازی محیط‌زیست ایران . مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، تهران، | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 386 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 732 |
||