1کارشناس پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
2استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
3عضو هیئت علمی بازنشسته، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
4کارشناس ارشد بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
5عضو هیئت علمی، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
چکیده
از بین رفتن پوشش گیاهی و حاکم شدن پدیده زوال در درمنهزارها، بر اثر پدیده تغییر اقلیم و عوامل مدیریتی، این ضرورت را ایجاب میکند تا بر رویکرد حفاظتی، در مدیریت اکوسیستمهای مذکور، تمرکز شود. در همین راستا، تأثیر رویکرد حفاظتی (قرق با سابقه 30 ساله)، بر مولفههای ساختاری پوشش گیاهی، ویژگیهای خاک و مقادیر شاخصهای عددی تنوع گونهای، در درمنهزارهای منطقه دهنو بردسیر، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، نمونهبرداری از پوشش گیاهی، طی فصل رویش سال 1392، در داخل 45 پلات دو مترمربعی مستقر در امتداد سه ترانسکت 150 متری، در داخل و خارج منطقه قرق، انجام شد. در داخل هر یک از پلاتها، درصد پوشش تاجی گونهها، برآورد و تعداد پایههای آنها نیز شمارش شد و بر مبنای درصد پوشش تاجی گونهها، شاخصهای تنوع گونهای، محاسبه شد. در امتداد هر یک از ترانسکتها نیز یک نمونه مرکب خاک از عمق 30-0 برداشت شد و خصوصیات فیزیکی و شمیایی آنها اندازهگیری گردید. بر مبنای نتایج؛ از نظر درصد پوشش تاجی، تنها در مورد گونه Stipa arabica، بین محدوده قرق و خارج قرق، تفاوت معنیدار، وجود داشت. از نظر تعداد پایه در هکتار، تنها بین گونههای Zygophyllum atriplicoides و Stipa arabica و از نظر میزان حضور نیز صرفا بین گونههای Artemisiasieberi، Stipa arabica و Zygophyllum atriplicoides، تفاوت معنیدار در داخل و خارج قرق، وجود داشت. در مجموع، قرق باعث غلبه گونه Stipa arabica در سطح منطقه شده است. بین خصوصیات خاک (درصد رس، سیلت و شن، هدایت الکتریکی، اسیدیته گل اشباع، میزان آهک، کلسیم، منیزیم و سدیم) در دو مکان، تفاوت معنیدار، مشاهده نشد. مقدار غنای گونهای، در منطقه قرق (با 21 گونه)، بیشتر از منطقه چرا (با 16 گونه) بود. مقادیر شاخصهای سیمپسون و شانون- واینر نیز دلالت بر عدم تفاوت دو مکان، از نظر یکنواختی و ناهمگنی پوشش گیاهی میباشد. آنچه مسلم است، نتایج سه دهه قرق، نشان داد که روند تغییرات پوشش گیاهی در درمنهزارهای منطقه خشک، بسیار کند است اعمال رویکرد حفاظتی در چنین اکوسیستمهایی، در بلند مدت، موثر خواهد بود.
Comparison of vegetation and soil diversity inside and outside the enclosure (Case study: Artemisia habitats of Dehno, Bardsir, Kerman)
نویسندگان [English]
Mashaallah Ghonchepour1؛ Majid Sadeghinia2؛ Naser Baghestani3؛ Ahmad Pourmirazee4؛ Mohammadreza Kodouri5
1Research Expert, ّّForest Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
2Assistant Professor, Department of Range land and Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran
3Scientific Member, Forest & Rangeland Research Division, Yazd Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO,Yazd, Iran
4Senior Research Expert, Natural Resource Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran
5Research َAssistant Professor, Expert, Natural Resource Department, Kerman Agricultural and Natural Resource Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kerman, Iran