| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,006 |
| تعداد مقالات | 33,644 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,594,565 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 32,401,353 |
تأثیر آشفتگی‌‌های انسانی بر تنوع اندازه‌‌ای درختان در جنگلهای ارسباران (پژوهش موردی: ذخیره‌گاه جنگلی حاتم مشه‌سی در شهرستان مشگین‌‌شهر) | ||
| تحقیقات جنگل و صنوبر ایران | ||
| مقاله 6، دوره 31، شماره 3 - شماره پیاپی 93، آذر 1402، صفحه 241-256 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfpr.2023.362923.2110 | ||
| نویسندگان | ||
| کیومرث سفیدی* 1؛ رقیه جهدی2 | ||
| 1نویسنده مسئول، استاد، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| 2استادیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: وجود درختان با اندازه‌‌های مختلف میتواند به ایجاد تنوع و پیچیدگی ساختار منجر شود. اطلاعات کافی درمورد تأثیر آشفتگی‌‌های انسانی بر الگوهای پراکنش مکانی و تنوع اندازه درختان در تودههای جنگلی ارسباران در شمال غرب ایران وجود ندارد. پژوهش پیش‌رو به‌منظور بررسی اثرات آشفتگی‌‌های انسانی بر تنوع اندازه درختان با استفاده از شاخصهای مبتنی‌بر فاصله در جنگلهای ارسباران انجام شد. نتایج این پژوهش میتواند بینشی درمورد مدیریت جنگلهای موجود ارائه دهد که برای بقیه مناطق جنگلی تحت فشار جمعیت و الگوهای مختلف استفاده از آن‌ها مفید باشد. علاوه‌براین، این یافته‌ها در ارائه اطلاعات برای توسعه اقدام‌های حفاظتی که میتواند برای بهینه‌سازی استفاده از منابع محدود جنگلی اعمال شود، مؤثر هستند. مواد و روش‌‌ها: برای بررسی اثرات آشفتگی‌‌های انسانی، سه ناحیه با وضعیت‌‌های مختلف آشفتگی (با در نظر گرفتن تاریخچه جنگل، مشاهده‌های میدانی و فاصله از مرکز بحرانی آشفتگی) انتخاب شد. در هر ناحیه، چهار قطعه‌نمونه یک هکتاری (100×100 متر مربع) انتخاب شد و آماربرداری صددرصد درختان و درختچه‌های موجود انجام گرفت. به‌این‌صورت که مشخصه‌های قطر در ارتفاع برابر سینه (مساوی و بزرگ‌تر از پنج سانتی‌متر)، ارتفاع و تعداد گونه در هکتار ثبت شد. به‌منظور تعیین کمیت ویژگی‌‌های اندازه درختان در این سه ناحیه از روش نزدیکترین همسایه و بدون قطعه‌نمونه استفاده شد. در هر ناحیه، سه خط‌نمونه به‌صورت موازی و عمود بر جاده فرعی پیاده شد و در فاصله‌های منظم 25 متری نمونه‌‌برداری شد. با استفاده از انتخاب تصادفی- سیستماتیک، پس از انتخاب تصادفی مکان اول، در فاصله‌های منظم 25 متری، نزدیکترین درخت به خط‌نمونه به‌عنوان درخت شاهد انتخاب شد. سپس، چهار اصله از نزدیکترین همسایه‌های درختان شاهد نیز شناسایی شدند. برای هریک از این درختان، مشخصه‌های قطر، ارتفاع و فاصله بین درختان اندازه‌‌گیری و ثبت شد. برای تجزیه‌وتحلیل تنوع اندازه درخت از شاخصهای فاصله از نزدیکترین همسایه، میانگین و ضریب تغییرات قطر، تمایز قطری، تمایز ارتفاعی، ضریب جینی و تنوع اندازه‌‌ای درختان شانون استفاده شد. آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی همبستگی بین هر شاخص مربوط به تنوع اندازه درخت و شدت آشفتگی در منطقه به‌کار برده شد. از آزمون آنالیز واریانس نیز برای تجزیه‌وتحلیل تفاوت بین نواحی با شدت آشفتگی مختلف استفاده شد. نتایج: تراکم درختان و درختچه ها در منطقه مورد مطالعه به‌طور متوسط 399 اصله در هکتار ثبت شد. بیشترین تراکم در ناحیه با آشفتگی کم مشاهده شد. درعین‌حال، میانگین قطر برابرسینه و ارتفاع کل درختان در ناحیه با آشفتگی زیاد، نسبت به دو ناحیه دیگر (آشفتگی کم و متوسط) بیشتر بود. براساس نتایج مقایسه میانگین شاخصهای تغییرات اندازه درختان، شاخص فاصله از نزدیکترین همسایه در ناحیه با شدت آشفتگی زیاد به‌طور معنیداری بیشتر از دو ناحیه دیگر بود (49/41F=، 001/0>sig). علاوه‌براین، در ناحیه با آشفتگی کم، بیشترین مقدار ضریب تغییرات قطر مشاهده شد که به‌طور معنیداری بیشتر از دو ناحیه دیگر است (11/17F=، 001/0>sig). درعین‌حال، بین ضریب تغییرات قطر و شاخص شدت آشفتگی، رابطه منفی (معکوس) و معنی‌دار (682/0-r=، 001/0>sig) وجود داشت. اگرچه میانگین قطر در ناحیه با آشفتگی زیاد بیشتر بود، اما تفاوت بین سه ناحیه، غیرمعنی‌دار به‌دست آمد (06/1F=، 356/0=sig). بیشینه شاخص ضریب جینی (02/0±36/0) در ناحیه با شدت آشفتگی کم مشاهده شد که به‌طور معنیداری بیشتر از دو ناحیه دیگر بود (89/17F=، 001/0>sig). شاخص تمایز قطری درختان نیز در ناحیه با آشفتگی کم به‌طور قابل توجهی بیشتر از دو ناحیه دیگر به‌دست آمد (86/13F=، 001/0>sig). نتیجه‌گیری کلی: براساس نتایج این پژوهش، نقش منفی آشفتگی‌‌های انسانی بر تنوع اندازه‌‌ای درختان و ساختار توده جنگل میتواند سبب کاهش پیچیدگی در ساختار تودههای جنگلی شود، بنابراین توصیه می‌شود که راهبردهای کاهش آسیب و برنامه‌های حفاظتی برای آشفتگی‌‌های انسانی در مناطق فاقد تنوع اندازه و کاشت درختان پیشگام برای غنی‌سازی و افزایش پیچیدگی در ساختار عمودی توسعه یابد. علاوه‌براین، افزایش تنوع اندازه‌‌ای مستلزم تهیه یک برنامه حفاظتی و اصلاحی مناسب با شرایط جمعیت و زیستگاه است که باید در دستورکار سازمان‌‌ها و جوامع محلی برای افزایش تاب‌‌آوری جنگلهای مورد مطالعه قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پیچیدگی ساختار جنگل؛ حفاظت از طبیعت؛ شاخص ابعاد درختان؛ مدیریت بوم‌‌شناختی جنگل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Impact of Anthropogenic disturbance on the size diversity of trees in Arasbaran forests (Case study: Hatam-Meshasi Forest Reserve in Meshgin-Shahr county, Iran) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| K. Sefidi1؛ Rogheye Jahdi2 | ||
| 1Corresponding author, Prof., Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| 2Assistant Prof., Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: The presence of trees of varying sizes contributes to the creation of diverse and complex forest structures. However, human disturbances can disrupt these structures and negatively impact tree size diversity. This study investigates the effects of human disturbances on tree size diversity in the Arasbaran forests of northwestern Iran. The findings provide valuable insights for managing existing forests under population pressure and diverse land uses, as well as for developing conservation measures that optimize the utilization of limited forest resources. Methodology: To assess the impact of human disturbances, three areas with varying disturbance levels were selected based on forest history, observations, and proximity to the primary disturbance source. Within each area, four 1-hectare (100 × 100 m²) sample plots were established. A census of all trees and shrubs was conducted, and their diameter at breast height (DBH; ≥5 cm), height, and species number per hectare were recorded. Tree size characteristics in these areas were quantified using the plotless nearest neighbor method. Three transects were laid parallel and perpendicular to the secondary road in each area, with samples taken at regular 25-meter intervals. Using random-systematic selection, the nearest tree to the sample line was selected as a reference tree, and four neighboring trees were identified. DBH, height, and tree-to-tree distance were measured for each tree. Tree size diversity was analyzed using indices including distance from the nearest neighbor, diameter mean and coefficient of variation, diameter differentiation, height differentiation, Gini coefficient, and Shannon index of tree size diversity. Pearson's correlation test was used to determine the correlation between each tree size diversity index and the disturbance intensity index in the region. Results: An average of 399 trees and shrubs were recorded per hectare in the study area, with the highest density observed in the low disturbance area. Mean diameter and total tree height were higher in the high disturbance area compared to the low and medium disturbance areas. The distance index from the nearest neighbor was significantly higher in the high disturbance area compared to the other two areas (F=41.49, sig<0.001). The coefficient of diameter variation was also significantly higher in the low disturbance area compared to the other two areas (F=17.11, sig<0.001). There was a significant negative correlation (r=-0.682, sig<0.001) between the coefficient of diameter variations and the disturbance intensity index. Average DBH was higher in the high disturbance area, but the difference between the three areas was not significant (F=1.06, sig=0.356). The Gini coefficient index was significantly higher in the low disturbance area compared to the other two areas (F=17.89, si <0.001). Tree diameter differentiation was also significantly higher in the low disturbance area compared to the other two areas (F=13.86, sig<0.001). Conclusion: Human disturbances negatively impact tree size diversity and forest stand structure, leading to reduced structural complexity. Mitigation strategies and protection plans are recommended to address human-caused disturbances in areas lacking size diversity. Planting pioneer trees can enrich structural complexity. Additionally, a conservation plan tailored to habitat conditions is required to promote size diversity and enhance forest resilience. Local organizations should prioritize this plan. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Complexity of forest structure, ecological forest management, nature conservation, tree dimension index | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 326 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 293 |
||