1استادیار بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران.
2استادیار بخش تحقیقات حفاظت و حمایت، ، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران ، ایران
3محقق بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده
سابقه و هدف: پایش منظم و هوشمند آفات و بیماریهای گیاهی در گیاهان جنگلی و مرتعی، یکی از اصول تدوین برنامههای جامع منابع طبیعی است. جمعآوری اطلاعات و مطالعه وضعیت قبلی و شرایط فعلی آفات و بیماریهای گیاهی و محدودیت کنترل آنها در برنامه پایش ما را به سمت اطلاعات کاربردی در رابطه با وجود، زمان ظهور در طی سال، چگونگی میزان کنترل، روش استفاده شده و تأثیر روشهای کنترل استفادهشده آفات و بیماریهای گیاهی سوق میدهد. شرایط محیطی خاص منطقه سیستان (گرم و خشک) و همجواری با کشورهای افغانستان و پاکستان، ضرورت پایش آفات و بیماریهای گیاهی درختان جنگلی و گیاهان مرتعی را در این منطقه دوچندان میکند. مواد و روشها: برای تعیین ایستگاههای نمونهبرداری، با توجه به بررسی اولیه متناسب با سطح منطقه سیستان و مناطق اکولوژیک، پنج ایستگاه نمونهبرداری انتخاب و نمونهبرداری در این ایستگاهها انجام شد. این نمونهبرداریها براساس زمان فعالیت هریک از عوامل خسارتزا انجام گردید. نمونهبرداری براساس یک برنامه منظم و بهطور مستقیم براساس نوع و میزان آلودگی انجام شد. همچنین به روشهای معمول و رایج (تور حشرهگیری، پنس و آسپیراتور) نسبت به جمعآوری آفات اقدام شد. نمونههای جمعآوریشده به آزمایشگاه منتقل شدند. در نمونهبرداریها نوع و میزان آلودگی یا درصد تخمینی خسارت به عوامل خسارتزا نیز ثبت شد. نمونهها پس از آماده شدن و ثبت اطلاعات، به مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی ارسال شده و توسط متخصصان بخش ردهبندی حشرات شناسایی و تعیین نام شدند. نتایج و یافتهها: بیشترین جمعیت گونههای مرتعی در منطقه سیستان بهدلیل شور بودن خاک منطقه مربوط به گیاهان خانواده اسفناجیان Chenopodiaceaeاست. یک گونه پروانه با نام Epiparthiasimplicialus (Lep.: Pyralidae) روی گیاهانی مانند ترات، تاغ و بهویژه اشنان فعالیت دارد که لارو آن با تغذیه از برگ و ساقه این گیاهان بهشدت به آنها خسارت وارد میکند. لارو یک سختبالپوش با نام Bruchidiusdilutes (Col.: Bruchidae)بهشدت از میوه و بذر گیاه مرتعی و بسیار مهم این منطقه یعنی خارشتر، تغذیه میکند. گونهای شپشک به نام Trabutina serpentine (Hemiptera: Pseudococcidae) روی گز فعالیت میکند. لارو یک پروانه با نام Nephopterygia austeritella (Lep.: Pyralidae) روی میوه گیاه مرتعی کهورک مشاهده شد. حشرات کامل سختبالپوشی با نامPhyllotretalativitata (Col.: Chrysomelidae) و نیمبالپوشی با نام Nezara viridula (Hemiptera: Pentatomidae) به برگ و ساقه علفمار و لارو دو گونه پروانهای با نامهای Thyridophora furia (Lep.: Crambidae) وGypsonoma minutana (Lep.: Tortricidae) (به میوه آن) بهشدت خسارت وارد مینمایند. علاوهبراین، در نمونههای پرورشدادهشده در آزمایشگاه یک گونه زنبور پارازیتوئید از جنس Brachon sp. جمعآوری شد که در بخش ردهبندی حشرات مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور در حال شناسایی است. نتیجهگیری: پایش، شناسایی و ثبت طغیان آفات و برنامهریزی برای مدیریت آنها با توجه به گسترش روزافزون جمعیت و خسارت آنها موضوعی اجتنابناپذیر است. ازاینرو، نیاز است تا با پایش دقیق، بهموقع و منظم عوامل خسارتزا در جوامع مرتعی و جنگلی این منطقه، از بروز و طغیان آفات جلوگیری بهعمل آید.
1Assistant Prof., Plant Protection Research Department, Sistan Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Zabol, Iran
2Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3Researcher, Plant Protection Research Department, Sistan Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO
چکیده [English]
Background and objectives: Regular and intelligent monitoring of pests and plant diseases in forest and pasture plants is essential for developing comprehensive natural resource management programs. Collecting information and studying the previous and current conditions of pests and plant diseases, as well as their control limits, provide practical information regarding the existence, time of appearance during the year, control levels, methods used, and the effectiveness of control measures. Due to the unique environmental conditions of the Sistan region (warm and dry) and its proximity to Afghanistan and Pakistan, the necessity of monitoring pests and plant diseases in forest trees and pasture plants in this region is particularly critical. Methodology:To determine the sampling stations, a preliminary survey was conducted based on the area of the Sistan region and its ecological zones. Five sampling stations were selected, and sampling was conducted at these stations according to the activity periods of each damaging factor. Sampling followed a regular schedule and was directly based on the type and degree of contamination. Collected samples were taken to the laboratory, where the type and extent of infestation or the estimated percentage of damage were recorded. After data preparation and recording, the samples were sent to the Iranian Research Institute of Plant Protection for identification and naming by experts in the insect classification department. Results: Due to soil salinity in the region, the largest infestation of pasture species was observed in the Chenopodiaceae family. A butterfly species, Epiparthia simpliciella (Lep.: Pyralidae), was active on plants such as Hamada griffithii and Haloxylon sp., particularly Seidlitzia rosmarinus. The larvae of this species severely damaged these plants by feeding on their leaves and stems. The larvae of Bruchidius dilutus (Col.: Bruchidae) heavily fed on the fruits and seeds of the important pasture plant Alhagi camelorum. Tamarix plants were infested by the scale insect Trabutina serpentina (Hem.: Pseudococcidae). The larvae of the moth Nephopterygia austeritella (Lep.: Pyralidae) affected the fruit of the mesquite pasture plant. On the leaves and stems of Capparis spinosa, two adult insects, Phyllotreta lativittata (Col.: Chrysomelidae) and Nezara viridula (Hemiptera: Pentatomidae), caused damage. Additionally, two butterfly larvae, Thyridophora furia (Lep.: Crambidae) and Gypsonoma minutana (Lep.: Tortricidae), caused severe damage to its fruit. A species of parasitoid wasp of the genus Brachon sp. was also collected from the samples grown in the laboratory and is being identified at the Iranian Research Institute of Plant Protection. Conclusion: Monitoring, identifying, and recording pest outbreaks and planning for their management is imperative due to the increasing population expansion and associated damage. Therefore, careful, timely, and regular monitoring of damaging factors in the pasture and forest communities of this region is essential to prevent the occurrence and outbreak of pests.