1گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
2گروه علوم خاک/دانشکده کشاورزی/دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
3گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
4هیئت علمی-مرکز تحقیقات کرمان،ایران
چکیده
فسفر یکی از عناصر ضروری برای گیاه بوده و هیچ عنصر دیگری نمی تواند نقش حیاتی آن را در فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه انجام دهد. نوع کاربری اراضی، می تواند قابلیت جذب فسفر را برای گیاه تحت تاثیر قرار دهد هر چند ماهیت این تبدیلات به خوبی شناخته نشده است. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر کشت طولانی مدت پسته بر شکل های فسفر بوده است. ویژگیهای خاک و نیز وضعیت فسفر از لحاظ شکلهای فسفر به ویژه فسفر باقیمانده در عمقهای مختلف در خاکهای تحت کشت پسته با اراضی بکر کنار آن مقایسه شد. برای این منظور نمونه-برداری در سه تکرار از 4 عمق خاک (10-0، 20-10، 30-20 و 50-30 سانتی متر) از اراضی تحت کشت پسته و بکر (منطقه فاقد کشت) به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و شکل-های فسفر در خاک اندازهگیری و تجزیه دادهها با استفاده از آزمون واریانس یکطرفه انجام شد. نتایج نشان داد که به غیر از وزن مخصوص ظاهری، سایر خصوصیات خاک در دو کاربری با هم تفاوت معنیداری داشتند. مقدار EC در اراضی پسته کمتر از زمین بکر بود ولی در مقابل مقدار کربنات کلسیم و ماده آلی خاک در زمین کشت پسته بیشتر از زمین بکر بود. بررسی عمقی هر دو اراضی نشان داد که بیش ترین میزان کربنات کلسیم (21/26 درصد) و ماده آلی (9/0 درصد) در عمق 20-10 سانتی متری می باشد. بین دو کاربری از لحاظ شکلهای فسفر معدنی نیز تفاوت معنی-دار مشاهده شد. مقدار فسفر کل و فسفر قابل جذب خاک در اراضی پسته به ترتیب 3 درصد و 37 درصد بیشتر از زمین بکر بود. میزان فسفر باقیمانده خاک نیز در زمین کشت پسته(23/146 میلیگرم بر کیلوگرم) نسبت به زمین بکر بکر(84/129 میلیگرم بر کیلوگرم) افزایش نشان داد. با بررسی روند تغییرات عمقی مقدار فسفر باقیمانده، مشخص شد که مقدار آن در اعماق مختلف از روند ثابتی پیروی نمیکند. بیشترین مقدار فسفر باقیمانده در عمق 20-10 سانتی متری با مقدار 09/154 میلی گرم بر کیلوگرم و کمترین مقدار آن در عمق 10-0 سانتی متری با مقدار 04/117 میلی گرم بر کیلوگرم مشاهده شد. بر طبق نتایج به دست آمده، فسفر قابل استخراج با اسید در هر دو کاربری، شکل غالب فسفر معدنی بود که بیانگر نقش کربنات کلسیم در کنترل فراهمی فسفر در خاکهای مورد مطالعه می باشد. با توجه به نتایج این مطالعه به منظور مدیریت صحیح فسفر در اراضی تحت کشت پسته، آگاهی از میزان شکل های فسفر از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
1Department of soil science, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
2Department of Soil Science/Faculty of Agriculture/Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
3Department of soil science, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman,Kerman, Iran
4Kerman Center for Agricultural and Natural Resources Research, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran
چکیده [English]
Phosphorus (P) in plant cells is vital as no other element can replace it in physiological and biochemical functions. Land use type could affect plant phosphorus absorption; however, the nature of these transformations is not well understood. This research aims to investigate long-term pistachio cultivation influence on phosphorus species. Soil properties and phosphorus species, particularly residual phosphorus, were compared at different depths in two types of pistachio land use and adjacent virgin land. For this study, soil samples were collected from four different depths (0-10, 10-20, 20-30, and 30-50 cm) in three replicates from both pistachio-cultivated and uncultivated lands (areas adjacent to pistachio-cultivated lands) using a random-systematic method. The physical and chemical properties of soil samples were measured, along with the forms of phosphorus present in the soil. The data was analyzed using the one-way variance test. The results showed significant differences in soil characteristics between pistachio and virgin land, except for ρb. The soil in the pistachio fields had lower electrical conductivity compared to the virgin land. However, the amount of calcium carbonate and soil organic matter was higher in the pistachio-cultivated land. After conducting a thorough investigation of both lands, it was discovered that the highest concentration of calcium carbonate (26.21%) and organic matter (0.9%) was found at 10-20 cm depth. Moreover, there was a significant difference in the inorganic phosphorus species observed between the two lands. The results showed that total and available phosphorus levels were higher on pistachio land compared to virgin land by 3% and 37%, respectively. Pistachio land has a higher amount of residual phosphorus (146.23 mg/kg) as compared to virgin land (129.84 mg/kg). Besides, it was observed that the amount of residual phosphorus at different depths does not show a consistent trend. The amount of residual phosphorus was lowest at a depth of 0-10 cm (117.04 mg/kg) and highest at a depth of 10-20 cm (154.09 mg/kg). Based on the results obtained, it was found that HCl-P was the most prevalent form of inorganic phosphorus in both studied soils. This highlights the importance of calcium carbonate in regulating the availability of phosphorus in these soils. According to the results of this study, it is essential to have knowledge of the different forms of phosphorus present in pistachio-growing lands to manage phosphorus effectively