| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,020 |
| تعداد مقالات | 33,746 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,000,715 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 48,355,607 |
تدوین چارچوب ارزیابی آسیب‌پذیری حوزه آبخیز نسبت به سیل | ||
| مهندسی و مدیریت آبخیز | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مهر 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijwmse.2024.366400.2072 | ||
| نویسندگان | ||
| امید رحمتی* 1؛ سید مسعود سلیمان پور2؛ باقر قرمز چشمه3 | ||
| 1عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان | ||
| 2دانشیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج | ||
| 3پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران | ||
| چکیده | ||
| چکیده مبسوط مقدمه سیلاب‌ها هرساله موجب خسارات مالی و تلفات جانی زیادی در کشور شده و اثرات زیان‌باری بر توسعه پایدار حوزه آبخیز دارد. یکی از ارکان مدیریت ریسک سیل، توجه به آسیب‌پذیری است که عوامل متعددی را در بر می‌گیرد. هدف از انجام این پژوهش، تدوین یک چارچوب علمی برای ارزیابی وضعیت آسیب‌پذیری نسبت به سیل در حوزه آبخیز زرینه است. مواد و روش‌ها در این پژوهش، مولفه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، نهادی و زیرساختی برای تدوین چارچوب ارزیابی آسیب‌پذیری حوزه آبخیز نسبت به سیل درنظر گرفته شد. برای هریک از مولفه‌های مربوط به آسیب‌پذیری فوق، چند گروه موضوعی تعریف شده که هرکدام متغیرهای مختلفی را شامل شدند. پس از جمع‌آوی اطلاعات 18 دهستان حوزه آبخیز زرینه از ادارات مربوطه و همچنین مصاحبه مستقیم با ساکنان حوزه آبخیز، وضعیت آسیب‌پذیری هر دهستان نسبت به سیل، براساس شاخص‌های آسیب‌پذیری اجتماعی، اقتصادی، نهادی و زیرساختی مشخص گردید. در نهایت، نقشه شاخص آسیب‌پذیری کل حوزه آبخیز زرینه تهیه شد. نتایج و بحث براساس نتایج به‌دست آمده، دهستان‌های چهل‌چشمه، گلچیدر و اوباتو بیشترین درجه آسیب‌پذیری اجتماعی را کسب نمودند درحالی که کمترین درجه آسیب‌پذیری اجتماعی به دهستان‌های سرا و بوین تعلق یافت. دهستان‌های چهل‌چشمه، اوباتو و گلچیدر از نظر وضعیت اقتصادی، بیشترین آسیب‌پذیری و دهستان‌های میرده و بوین کمترین آسیب‌پذیری را داشتند. از نظر آسیب‌پذیری نهادی، دهستان‌های صاحب، امام، سرا، ذولفقار و نمشیر کمترین میزان آسیب‌پذیری را داشتند ولی دهستان‌های چهل‌چشمه و اوباتو بیشترین مقدار شاخص آسیب‌پذیری نهادی را نشان دادند. از حیث آسیب‌پذیری زیرساختی، دهستان بوین و نمشیر بهترین وضعیت (کمترین مقدار شاخص آسیب‌پذیری زیرساختی) را داشته و دهستان‌های گلچیدر و چل‌چشمه بحرانی‌ترین وضعیت را نشان دادند. در نهایت، براساس نقشه شاخص آسیب‌پذیری کل می‌توان بیان نمود که دهستان‌های چهل‌چشمه، گلچیدر و اوباتو آسیب‌پذیرترین بوده و دهستان‌های بوین، نمشیر و ذولفقار کمترین مقدار شاخص آسیب‌پذیری کل را داشتند. نتیجه‌گیری براساس یافته‌های این پژوهش، چارچوب مبتنی بر وضعیت‌های اجتماعی، اقتصادی، نهادی و زیرساختی امکان تهیه نقشه آسیب‌پذیری حوزه آبخیز نسبت به سیل را فراهم نموده است. متغیرهای مدنظر در محاسبه شاخص آسیب‌پذیری کل به گونه‌ای انتخاب شده که جنبه‌های مختلف را پوشش داده و جمع‌آوری اطلاعات آن‌ها قابل انجام باشد. بهبود وضعیت بخش‌های مختلف حوزه آبخیز زرینه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق دستگاه‌های اجرایی و متناسب با وضعیت اجتماعی، اقتصادی، نهادی و زیرساختی آن‌ها است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بحران؛ ریسک؛ مدیریت سرزمین؛ بلایای طبیعی؛ تحلیل مکانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Development of a framework for evaluating the vulnerability of watersheds to floods | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Omid Rahmati1؛ Seyed Masoud Soleimanpour2؛ Bagher Ghermez Cheshme3 | ||
| 1Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO) Sanandaj, Iran | ||
| 2Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran | ||
| 3Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Extended Abstract Introduction: Floods cause financial losses and many casualties in Iran every year and have harmful effects on the sustainable development of the watershed. The purpose of this research is to develop a scientific framework for evaluating the flood vulnerability situation in Zarineh watershed. Materials and methods: In this research, various components including social, economic, organizational and infrastructural were considered to formulate the framework for assessing the watershed vulnerability to floods. Then, the total vulnerability index was calculated for each village and after its standardization at the scale of Zarineh watershed, it was classified into five different groups: very low, low, medium, high and very high. Finally, the vulnerability index map of the entire Zarineh watershed was produced. Results and discussion: Based on the total vulnerability index map, it can be stated that Chehlcheshmeh, Golchidar, and Obatu districts were the most vulnerable, and Boyen, Namashir, and Zolfaghar districts had the lowest total vulnerability index. Conclusions: Based on the findings of this research, the framework based on social, economic, organizational, and infrastructural conditions has made it possible to prepare a flood vulnerability map of the watershed. The variables considered in the calculation of the total vulnerability index are selected in such a way that they cover different aspects and their information can be collected. The vulnerability map of Zarineh watershed has provided useful information for decision makers and managers in flood management. Improving the condition of different parts of the Zarineh watershed requires detailed planning of the executive bodies in accordance with their social, economic, organizational, and infrastructural conditions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Crisis, risk, land management, natural disasters, spatial analysis | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 289 |
||