ساریخانی خرمی, شکوفه, افضلی نیا, صادق, کاظمینی, سید عبدالرضا. (1403). تاثیر سامانههای خاکورزی و قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی گندم نان بر عملکرد دانه و خصوصیات خاک در استان فارس. سامانه مدیریت نشریات علمی, (), -. doi: 10.22092/amsr.2025.368082.1509
شکوفه ساریخانی خرمی; صادق افضلی نیا; سید عبدالرضا کاظمینی. "تاثیر سامانههای خاکورزی و قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی گندم نان بر عملکرد دانه و خصوصیات خاک در استان فارس". سامانه مدیریت نشریات علمی, , , 1403, -. doi: 10.22092/amsr.2025.368082.1509
ساریخانی خرمی, شکوفه, افضلی نیا, صادق, کاظمینی, سید عبدالرضا. (1403). 'تاثیر سامانههای خاکورزی و قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی گندم نان بر عملکرد دانه و خصوصیات خاک در استان فارس', سامانه مدیریت نشریات علمی, (), pp. -. doi: 10.22092/amsr.2025.368082.1509
ساریخانی خرمی, شکوفه, افضلی نیا, صادق, کاظمینی, سید عبدالرضا. تاثیر سامانههای خاکورزی و قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی گندم نان بر عملکرد دانه و خصوصیات خاک در استان فارس. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; (): -. doi: 10.22092/amsr.2025.368082.1509
تاثیر سامانههای خاکورزی و قطع آبیاری در مراحل مختلف رشدی گندم نان بر عملکرد دانه و خصوصیات خاک در استان فارس
1بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز،ایران
2بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.
3بخش تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
چکیده
خاکورزی حفاظتی با حفظ منابع آب و خاک، برای رسیدن به کشاورزی پایدار دارای اهمیت است. این پروژه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و بهصورت کرتهای خرد شده در سه تکرار با فاکتور اصلی سه روش خاکورزی مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی و فاکتور فرعی چهار تیمار قطع آبیاری در مراحل گرده افشانی، شیری و خمیریشدن دانه گندم سیروان و آبیاری کامل به عنوان شاهد در کرتهای ثابت در سالهای زراعی 99-1396 اجرا شد. در طول فصل رشد و پس از برداشت صفتهای روز تا رسیدگی، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و خصوصیات خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، سرعت نفوذ آب، کربن آلی و نیترات خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که سامانه کمخاکورزی دارای کمترین جرم مخصوص ظاهری خاک در هر دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر، و بیشترین سرعت نفوذ آب به خاک برابر با 15/1 میلیمتر بر دقیقه بود. اگرچه عملکرد دانه گندم در سامانههای کمخاکورزی و بیخاکورزی نسبت به خاکورزی مرسوم بهترتیب 14 و 4/20 درصد کمتر بود، ولی انجام شخمهای عمیق و عدم حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک در سامانه خاکورزی مرسوم منجر به کاهش میزان کربن آلی خاک به میزان 2/6 و 13 درصد در مقایسه با سامانههای کمخاکورزی و بیخاکورزی گردید با توجه به اینکه تعداد رور تا رسیدگی و عملکرد دانه در تیمار آبیاری کامل با تیمار اعمال قطع آبیاری در مرحله خمیری دانه اختلاف معنیدار نداشت، میتوان در شرایط محدودیت آب، بدون کاهش معنیدار در طول دوره رشد و عملکرد، آبیاری را در مرحلـة انتهای پرشدن دانه قطع نمود.
1Department of Seed and Plant Improvement Research, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
2Department of Agricultural Engineering Research, Fars Research and Education Center for Agriculture and Natural Resources, AREEO, Shiraz, Iran.
3Department of Plant Production and Genetics, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]
Implementing conservation tillage is important system to achieve sustainable agriculture by conserving water and soil resources. Experimental treatments were three-tillage practices—conventional tillage (CT), Minimum tillage (MT), and no tillage (NT)—and irrigation cutting at pollination, milky and seed dough developmental stages along with full irrigation were randomized in the main and subplots, respectively in a randomized complete block design arranged as split-plot with three replications. Wheat, Sirvan cultivar was sown in permanent plots during 2017–2020. Several agronomic traits including day to physical maturity, harvest index, thousand grain weight, and grain yield were measured during growing season and after harvest. The physical and chemical soil properties including soil bulk density, water infiltration, organic carbon, and nitrate content were also measured. Results showed that soil bulk density and water infiltiration were affected by tillage systems. MT system had lower soil bulk density at both soil layer (0-10 and 10-20 cm), and higher water infiltration (1.15 mm/min). Wheat grain yield under MT and NT systems was 14 and 20.4 % lower than CT system. Deep plowing and removing crop residue in CT system led to decrease soil organic matter by 6.2 and 13 % as compared to MT and NT, respectively. According to days to physiological maturity, and wheat grain yield was not significantly different between irrigation cutting of dough stage and full irrigation treatments, irrigation can be stopped at the end of grain filling without significant reduction in wheat growth duration, and grain yield under water limitation.