| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,038 |
| تعداد مقالات | 33,991 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,938,555 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 77,248,454 |
رتبهبندی عوامل مؤثر بر تخریب جنگل ارسباران با رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌روش BWM | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| مقاله 10، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 44، اسفند 1403، صفحه 309-330 اصل مقاله (819.23 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfrpr.2025.367715.1652 | ||
| نویسندگان | ||
| رؤیا عابدی* 1؛ مریم شهباززاده2 | ||
| 1نویسنده مسئول، دانشیار، گروه جنگل‌داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران پست‌الکترونیک: royaabedi@tabrizu.ac.ir | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جنگل‌داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: عوامل تخریب منجر به اختلال و وقفه در سیر طبیعی اکوسیستم جنگل شده و به کاهش ظرفیت اکوسیستم و در نهایت نابودی یک رویشگاه جنگلی میانجامد. با بررسی و تفکیک این تغییرات میتوان وضعیت فعلی و روند شرایط جنگلها را در آینده پیشبینی کرد و بهترین تصمیم را برای بهبود شرایط اتخاذ کرد. در این تحقیق سعی شد تا با شناسایی عوامل اصلی تخریب با استفاده از روش چندمعیاره BWM به اولویتبندی هر عامل تخریب در جنگل ارسباران پرداخته شود تا ضمن معرفی هر عامل اصلی، زیرمعیارهای هر بخش نیز بهطور جزئی و اختصاصی شناسایی و رتبهبندی شوند. مواد و روشها: منطقه مورد مطالعه جنگلهای حفاظتشده ارسباران در شمال استان آذربایجان‌شرقی واقع در شمال‌غرب ایران بود. در این پژوهش عوامل تخریب در قالب معیارها در سه سطح انسانی، مدیریتی- اجرایی و طبیعی دستهبندی و زیرمعیارهای هر بخش (بهترتیب شامل نه، نه و شش مورد) شناسایی، انتخاب و گروهبندی شد. شرکتکنندگان در نظرسنجی شامل کارشناسان و متخصصان بخش منابع طبیعی بودند. پرسش‌نامه اختصاصی براساس اصول روش BWM تدوین و پس از دریافت پاسخها و اجرای تحلیل BWM، وزنهای عوامل و زیرمعیارها و میزان شاخص سازگاری محاسبه شد. نتایج و یافتهها: بیشترین شرکتکنندگان در این تحقیق (75/43 درصد) دارای سابقه کاری 10 تا 20 سال در حوزه منابع طبیعی بوده و 38/59 درصد آنها دارای تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد و 63/40 درصد در رشته تخصصی علوم جنگل تحصیل کرده بودند. نتایج اولویتبندی معیارها نشان داد که عوامل انسانی با وزن 400/0= wagg بالاترین نقش را در ایجاد تخریب در جنگل ارسباران داشت. رتبهبندی زیر معیارهای عامل انسانی نشان داد که چرای دام (تخریب و عوامل تهدیدکننده زادآوری، تخریب و کوبیدگی خاک و دامداری) با وزن 119/0=wagg عامل اصلی تخریب انسانی در منطقه مورد مطالعه بود. نتیجه رتبهبندی زیر معیارهای عامل مدیریتی -اجرایی نشان داد که عدم وجود مدیریت و حفاظت مشارکتی با وزن 130/0=wagg در رتبه اول اهمیت قرار داشت و رتبهبندی زیر معیارهای عامل طبیعی نیز نشان داد که حمله آفات و حشرات و بیماریهای گیاهی با وزن 230/0=wagg عامل مهم و مؤثر طبیعی بود. نتیجهگیری: مقایسه نتایج این تحقیق با آنچه در منطقه مورد مطالعه در حال وقوع است نشان داد که روش تحلیل BWM توانایی مناسبی داشته و تحلیل انجام شده نتایج قابل قبولی ارائه کرده است. اولویتبندی مسئله تخریب جنگل، به واحدهای برنامهریز و اجرایی کمک خواهد کرد تا برنامهریزی اختصاصی را در جهت حذف و یا تعدیل عوامل تخریب طراحی و اجرا کنند و به مدیران جنگل برای شناسایی و اجرای اقدامات حفاظتی مناسب بهمنظور بهبود و یا اصلاح برنامههای مدیریت کمک خواهد کرد. ازاین‌رو، پیشنهاد میشود که بهعنوان ادامه راه این تحقیق مطالعهای در زمینه شناسایی و اولویتبندی مؤثرترین راهکارهای پیشگیری و یا حل این عوامل تخریب و زیر معیارهای آنها نیز در منطقه انجام شود تا با دریافت راهحلهای مناسب کارشناسانه، نتایج در اختیار مدیران و تصمیمگیرندگان قرار داده شود تا به اتخاذ تصمیمی مؤثر برای جلوگیری از تخریب این اکوسیستم مهم اقدام شود. از سوی دیگر، هر نوع راه حل برای پیشگیری از تخریب باید هر سه جنبه انسانی، مدیریتی -اجرایی و طبیعی را در نظر بگیرد تا با به حداقل رساندن این عوامل فرصت احیا به این اکوسیستم داده شود. بعلاوه بررسی ظرفیت استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و تحلیلهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای توسعه رویکرد نظارت بر تخریب جنگل بهویژه در بخش عوامل طبیعی پیشنهاد میشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اولویتبندی؛ تخریب جنگل؛ تصمیم‌گیری چندمعیاره؛ حفاظت جنگل؛ مدیریت پایدار جنگل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ranking the factors influencing the degradation of the Arasbaran forest through a multi-criteria decision-making approach using the Best-Worst Method (BWM) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Roya Abedi1؛ Maryam Shahbaz Zadeh2 | ||
| 1Corresponding Author, Associate Prof., Department of Forestry, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Iran. Email: royaabedi@tabrizu.ac.ir | ||
| 2MSc student, Department of Forestry, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Degradation factors cause disruptions in the natural course of a forest ecosystem, leading to a decline in its capacity and, ultimately, the destruction of forest habitats. By examining and distinguishing these changes, it is possible to predict the current status and future trends of forests and make informed decisions to improve conditions. This study aimed to identify and prioritize the main degradation factors in the Arasbaran forest using the multi-criteria Best-Worst Method (BWM) to determine the significance of each factor. Additionally, the sub-criteria of each factor were identified and ranked in detail. Methodology: The study was conducted in the protected forests of the Arasbaran Biosphere Reserve, located in the north of East Azerbaijan Province in northwestern Iran. In this research, degradation factors were categorized into three main criteria: human-caused, managerial-executive, and natural factors. The sub-criteria for each category were identified, selected, and grouped, consisting of nine, nine, and six sub-criteria, respectively. The survey participants included experts and specialists in the field of natural resources. A specialized questionnaire was designed based on the principles of the BWM method. After collecting responses and performing the BWM analysis, the weights of the criteria and sub-criteria, along with the consistency index, were calculated. Results: The majority of participants (75.43%) had between 10 and 20 years of work experience in natural resources, 38.59% held a master's degree, and 63.40% specialized in forest sciences. The results of prioritizing criteria and sub-criteria indicated that human-caused factors, with a weight of 0.400, played the most significant role in the degradation of the Arasbaran forest. The ranking of sub-criteria revealed that Livestock grazing leads to the destruction of vegetation, hindering the regeneration, and compaction of soil, and animal husbandry (Wagg= 0.119) was the primary contributor to human-caused destruction in the study area. The ranking of the managerial and executive factor sub-criteria indicated that the Lack of collaborative management and protection (Wagg= 0.130) was ranked first. The ranking of natural sub-criteria revealed that pest infestations and plant diseases (Wagg= 0.230) was effective natural factor. Conclusion: Comparing the findings of this study with the current situation in the study area demonstrated that the BWM analysis method provided reliable and acceptable results. The prioritization of forest degradation factors will assist planners and policymakers in designing and implementing targeted strategies to mitigate or adjust these destructive elements. Additionally, forest managers will be able to identify key challenges and adopt suitable conservation measures to improve or modify forest management plans. It is recommended that further research be conducted to identify and prioritize the most effective solutions for preventing or addressing these degradation factors and their sub-criteria. By obtaining expert recommendations, the findings can be made accessible to decision-makers to facilitate effective actions for protecting this vital ecosystem. Moreover, any solution for preventing degradation should comprehensively address human, managerial-executive, and natural aspects to ensure the ecosystem’s recovery by minimizing these destructive factors. Furthermore, exploring the potential of remote sensing technologies and artificial intelligence-based analyses for developing a deforestation monitoring approach, particularly concerning natural factors, is suggested. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Forest degradation, forest conservation, multi criteria decision making, prioritization, sustainable forest management | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 254 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 217 |
||