| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,932 |
| تعداد مقالات | 33,093 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,745,735 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,260,356 |
بررسی تنوع و گزینش ژنوتیپهای با عملکرد مطلوب گندم نان (Triticum aestivum) تحت شرایط دیم از نظر برخی صفات زراعی | ||
| زراعت دیم ایران | ||
| دوره 13، شماره 2، دی 1403، صفحه 217-232 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/idaj.2025.365504.430 | ||
| نویسندگان | ||
| مهرداد رمضان پور توپکانلو1؛ حسین حاتم‌زاده* 2؛ فرج ا... شهریاری3 | ||
| 1گروه بیوتکنولوژی و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شیروان – مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی: خراسان شمالی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور&a | ||
| 3دانشگاه فردوسی- دانشکده کشاورزی- گروه بیوتکنولوژی و بهنژادی گیاهی | ||
| چکیده | ||
| مقدمه: غلات جزء مهم‌ترین منابع تأمین انرژی بشر محسوب میشوند، که در بین آن‌ها گندم نان به‌عنوان یک محصول مهم و استراتژیک در جهان شناخته‌شده است. تنش خشکی یکی از عوامل مهم کاهش تولید گندم نان به شمار میآید. در حال حاضر توسعه ارقام متحمل به خشکی به‌عنوان یک چالش بزرگ برای به‌نژادگران محسوب میشود. روشهای مختلفی برای ارزیابی تنوع در گونه‌های گیاهی وجود دارد که یکی از روشها، روشهای آماری چند متغیره میباشد. این تحقیق باهدف بررسی تنوع و گزینش بهترین لاین یا لاین‌ها جهت برنامه‌های اصلاحی در شرایط دیم انجام شد. روش شناسی پژوهش: آزمایش در سال زراعی 02-1401 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم شیروان-خراسان شمالی انجام شد. این پژوهش با 193 لاین و هفت رقم گندم دیم در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار انجام شد. در طول فصل رشد و پس از برداشت، داده‌های مربوط به صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی ثبت و اندازه‌گیری شدند. محاسبات آماری شامل تجزیه واریانس توسط نرمافزار SAS نسخه 4-9، تجزیه همبستگی، تجزیه رگرسیون و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی توسط نرمافزار Version 4.2.1)) R انجام شدند. جهت گزینش لاینهای برتر از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایدهآل توسط نرمافزار Excel استفاده شد. یافته‌های پژوهش: تجزیه واریانس اختلاف معنیداری را در بین ژنوتیپ‌ها برای تمام صفات مورد مطالعه نشان داد (p<0.01). عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنیداری را با عملکرد بیولوژیک 0/82، شاخص برداشت 0/81، ارتفاع بوته 0/39، وزن سنبله 0/24 و وزن هزار دانه 0/22 داشت (p<0.01). از طرفی بین صفات فنولوژیکی نظیر روز تا رسیدن، روز تا سنبله دهی، روز تا پرچم دهی با صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه رابطه معکوس معنیداری وجود داشت که بیانگر وزن دانه کمتر و عملکرد دانه کمتر در ژنوتیپهای دیررس میباشد. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که سه مؤلفه اصلی اول در مجموع 69 درصد از تنوع صفات را توجیه کردند. شاخص انتخاب گزینش ژنوتیپ ایدهآل (SIIG)، لاینهای شماره 25، 73، 90، 84 و190 به ترتیب با مقادیر 0/91، 0/83، 0/83، 0/81و 0/88 جزو ایده‌آل‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی نمود. همبستگی بین شاخص SIIG و صفات مورد ارزیابی نشان داد که عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت همبستگی بالایی را با شاخص SIIG داشتند. بنابراین ژنوتیپهای 25، 73، 90، 84 و 190 با داشتن شاخص SIIG بالا و نیز دارا بودن پتانسیل عملکرد بالا میتوانند در برنامه‌های بهنژادی آتی بهره گرفته شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تنوع ژنتیکی؛ شاخص گزینش؛ شرایط دیم؛ گندم نان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the diversity and selection of bread wheat (Triticum aestivum) genotypes with optimal yield under rainfed conditions in terms of some agricultural traits | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehrdad Ramezanpour1؛ Hossein Hatamzadeh2؛ Farajolah Shahriari3 | ||
| 1Department of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad | ||
| 2Dryland Agricultural Research Station of Shirvan,, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, North Khorasan, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO) | ||
| 3Department of Biotechnology and Plant Breeding, Agriculture Faculty, Ferdowsi University | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction: Cereals are considered to be among the most important sources of human energy, among which bread wheat is recognized as an important and strategic crop in the world. Currently, developing drought-tolerant cultivars is counted a major challenge for breeders. Various methods are used to assess diversity in plant species, including multivariate statistical approaches. This study aimed to evaluate genetic diversity and select the most promising lines for improvement programs in rain-fed conditions. Methodology: The experiment was conducted during the 2022–23 agricultural year at the Shirvan Rain-fed Agricultural Research Station- North Khorasan. In this research, 193 lines and seven rain-fed wheat cultivars were evaluated using an alpha lattice design with two replications. Data on phonological and morphological traits were collected during the growing season and after harvest. Statistical analyses were performed using SAS software version 9.4. Correlation analysis, stepwise regression, and principal component analysis (PCA) were conducted using R software (version 4.2.1). The Ideal Genotype Selection Index (SIIG) was calculated in Excel to identify the best-performing lines. Research findings: Analysis of variance revealed significant differences among genotypes for all studied traits (p<0.01). Seed yield showed the strongest positive and significant correlations with biological yield (0.824), harvest index (0.817), plant height (0.393), spike weight (0.236), and thousand-kernel weight (0.221) (p<0.01). ). In contrast, an inverse relationship was observed between phonological traits (e.g., days to maturity, heading, and anthesis) and morphological traits (e.g., harvest index and thousand-kernel weight), suggesting that late-maturing genotypes tended to have lower seed weight and yield. The results of PCA indicated that the first three principal components accounted for 69.1% of the total variation among traits. Based on the SIIG index, genotypes 25, 73, 90, 84 and 190 were identified as the most ideal lines, with SIIG values of 0.91, 0.83, 0.83, 0.81 and 0.80 respectively. The correlation between the SIIG index and the evaluated traits showed that grain yield, biological yield, and harvest index had a high correlation with the SIIG index. Therefore, genotypes 25, 73, 90, 84 and 190 with high SIIG index and high yield potential, can be used in future breeding programs. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Genetic diversity, Selection index, Rainfed conditions, Bread wheat | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 91 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 39 |
||