جعفری, حسین, ابراهیمی پاک, نیازعلی, تافته, آرش. (1404). بررسی عوامل مختلف آب، خاک، مدیریت آبیاری و اقلیم در برنامهریزی آبیاری گندم با استفاده از نرمافزار نیازآب. سامانه مدیریت نشریات علمی, (), -. doi: 10.22092/jwra.2025.366606.1049
حسین جعفری; نیازعلی ابراهیمی پاک; آرش تافته. "بررسی عوامل مختلف آب، خاک، مدیریت آبیاری و اقلیم در برنامهریزی آبیاری گندم با استفاده از نرمافزار نیازآب". سامانه مدیریت نشریات علمی, , , 1404, -. doi: 10.22092/jwra.2025.366606.1049
جعفری, حسین, ابراهیمی پاک, نیازعلی, تافته, آرش. (1404). 'بررسی عوامل مختلف آب، خاک، مدیریت آبیاری و اقلیم در برنامهریزی آبیاری گندم با استفاده از نرمافزار نیازآب', سامانه مدیریت نشریات علمی, (), pp. -. doi: 10.22092/jwra.2025.366606.1049
جعفری, حسین, ابراهیمی پاک, نیازعلی, تافته, آرش. بررسی عوامل مختلف آب، خاک، مدیریت آبیاری و اقلیم در برنامهریزی آبیاری گندم با استفاده از نرمافزار نیازآب. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; (): -. doi: 10.22092/jwra.2025.366606.1049
بررسی عوامل مختلف آب، خاک، مدیریت آبیاری و اقلیم در برنامهریزی آبیاری گندم با استفاده از نرمافزار نیازآب
2دانشیار بخش آبیاری و فیزیک خاک، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
3استادیار آبیاری و زهکشی موسسه تحقیقات خاک و آب بخش تحقیقات آبیاری و فیزیک خاک
چکیده
برنامهریزی آبیاری یا تعیین دور و عمق آب آبیاری در طول فصل رشد یک گیاه، مهمترین بخش در مدیریت مصرف آب کشاورزی است و بدون آن، برآورد آب مصرفی گیاهان در کشور امکانپذیر نیست. برنامهریزی آبیاری گیاهان به پنج عامل اقلیم، خاک، گیاه، مدیریت آبیاری و کیفیت آب وابسته است. بر این أساس، در این پژوهش، تأثیر اقلیم (بارش)، آب (کیفیت)، خاک (بافت) و مدیریت آبیاری (سامانه آبیاری و راندمان کاربرد آب آبیاری) بر دور و مقدار آب آبیاری گندم در استان البرز در سامانه نیازآب که برای برآورد آب مصرفی گیاهان زراعی و باغی تهیه شده است، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، برنامهریزی آبیاری گندم در دو زمان بارش، در سه خاک لوم، لومشنی و لومرسی، سه سامانه آبیاری ثقلی، بارانی و قطرهای و راندمانهای مختلف آبیاری برآورد شد. نتایج برنامهریزی آبیاری گندم نشان داد که در سامانه آبیاری ثقلی، بارانی و قطرهای باید در هر هکتار بهترتیب 7537، 4951 و 4959 مترمکعب آب در 8، 14 و 17 نوبت آبیاری در اختیار گندم قرار گیرد. همچنین، نتایج نشان داد که تفاوت در خاک مزرعه، حجم آب آبیاری مورد نیاز بر اساس تبخیر و تعرق را تغییر نمیدهد؛ اما تعداد آبیاری در خاکهای سبک بیشتر از خاکهای سنگین بود. بر این اساس، حجم آب مورد نیاز در سه خاک لومشنی، لوم و لومرسی بهترتیب 7987، 7537 و 7988 مترمکعب در هکتار؛ اما تعداد آبیاری در این سه خاک بهترتیب 10، 8 و 7 نوبت بود. بر خلاف خاک مزرعه، راندمان کاربرد آب آبیاری هم حجم آب آبیاری، هم تعداد و مدار آبیاری را تغییر داد، بهطوریکه در سه خاک لومشنی، لوم و لومرسی با راندمان بهترتیب 30، 46 و 45 درصد، حجم آب مورد نیاز بهترتیب 12247، 7537 و 8188 مترمکعب در هکتار و تعداد آبیاری در این سه خاک بهترتیب 10، 8 و 7 نوبت بود. بارش مؤثر مانند راندمان آبیاری بسته به زمان و مقدار بارش بر برنامهریزی آبیاری اثرگذار بود، به طوریکه در خاک لوم با بارش یکسان اما در دو تاریخ متفاوت، حجم آب آبیاری متفاوتی حاصل شد. بنابراین، در برنامهریزی آبیاری گندم باید به نقش خاک مزرعه، راندمان آبیاری، مدیریت آبیاری و بارش مؤثر هم بر دور آبیاری و هم بر مقدار آب آبیاری توجه نمود.
1مشکین دشت بلوار امام خمینی جنب کانال آب موسسه تحقیقات خاک و آب (ایستگاه خاکشناسی) واحد 76
2Associate Professor of Irrigation and Soil Physics Department, Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
3Assistant Professor of Irrigation and Drainage, Soil and Water Research Institute, Department of Irrigation and Soil Physics
چکیده [English]
Irrigation water planning or determining the interval (frequency) and depth of irrigation water during the growing season of a plant is the most important part in management of agricultural water consumption, and without it, it is not possible to estimate the water consumption of plants in the country. Plant irrigation planning depends on five factors: climate, soil, plant, irrigation management and water (quality). Based on this, in this research, the effect of climate (rainfall), water (quality), soil (texture) and irrigation management (irrigation system and irrigation water use efficiency) on the amount and quantity of wheat irrigation water in Alborz province was investigated. For this purpose, wheat irrigation planning at two times and amount of rainfall, in three loam, sandy loam and clay loam soils, three gravity, rain and drip irrigation systems and different irrigation efficiency were estimated. Results of wheat irrigation planning showed that in each hectare, 7537, 4951 and 4959 cubic meter (CM) of water should available to wheat in 8, 14 and 17 times of irrigation in gravity, rain and drip irrigation systems, respectively. Also, the results showed that the difference in field soil does not change the volume of irrigation water, but the number of irrigations in light soils was more than in heavy soils. Based on this, the amount of water needed in three soils of sandy loam, loam and clay loam was 7987, 7537 and 7988 CM per hectare, respectively, but the number of irrigations in these three soils was 10, 8 and 7, respectively. Unlike the farm soil, the efficiency of irrigation water application changed both the volume of irrigation water and the number and irrigation turn, so that in the three soils of sandy loam, loam and clay loam with an efficiency of 30%, 46% and 45% respectively, the amount of water required was 12247, 7537 and 8188 CM per hectare, respectively, and the number of irrigations in these three soils was 10, 8 and 7, respectively. Effective rainfall, like irrigation efficiency, was effective on irrigation planning depending on the time and amount of rainfall, so that in loam soil with the same rainfall but o\in two different dates, different amounts of irrigation water were obtained. Therefore, in wheat irrigation planning, attention should be paid to the field soil, irrigation efficiency, irrigation management and effective rainfall.
کلیدواژهها [English]
Consumption water, Precipitation, Irrigation interval and Irrigation water application efficiency
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 28
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب