| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,944 |
| تعداد مقالات | 33,229 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,866,028 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,372,281 |
نقش واحدهای فیزیوگرافی و کاربری اراضی در فراوانی پهنههای خشکیدگی بلوط زاگرس | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اردیبهشت 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfrpr.2025.368386.1663 | ||
| نویسندگان | ||
| مسیب حشمتی* 1؛ محمد قیطوری2؛ امیر سررشته داری3 | ||
| 1نویسنده مسئول، استاد، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران | ||
| 2دانشیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3مربی پژوهش، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: پدیده خشکیدگی جنگلهای بلوط غرب فاجعه‌ای زیستمحیطی است. گرچه تغییرات اقلیمی مهمترین عامل این پدیده است، اما شدت آن در شرایط یکسان اقلیمی، تابعی از عوامل زمینشناسی، عرض جغرافیایی، عوامل توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا) و فعالیتهای انسانی از جمله تغییر کاربری، شخم کف جنگل، آتشسوزی، فعالیتهای عمرانی (راه، معادن روباز و شبکههای گاز و...) است. مسئله اساسی این تحقیق که در بخشهایی از جنگلهای استان کرمانشاه انجام گرفت، بررسی این موضوع بود که آیا شدت پدیده خشکیدگی جنگلهای زاگرس متأثر از عوامل توپوگرافی و فیزیوگرافی اراضی هست؟ در صورت وجود، کدام عامل و یا عوامل تأثیر بیشتری دارند؟ هدف از این تحقیق بررسی عوامل توپوگرافی و واحدهای فیزیوگرافی در تشدید پدیده خشکیدگی از طریق ارزیابی میدانی بود. مواد و روش ها: با توجه به بررسیهای میدانی و ملاحظات تنوع شرایط توپوگرافی و شدت خشکیدگی، دو سایت اصلی در استان کرمانشاه در محدوده شهرستانهای کرمانشاه (سایت الف) و اسلامآبادغرب (سایت ب) انتخاب شدند. بهاین منظور، 31 رخساره ژئومورفولوژی انتخاب و بسته به شرایط دامنهها، در هریک دو تا چهار قطعه نمونه 100 متر مربعی به‌طور تصادفی انتخاب و مشخصات توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، شکل ظاهری خشکیدگی و تعداد درختان خشکیده اندازهگیری شد. در نهایت عوامل مهم انسانی که موجب تشدید خشکیدگی میشوند شناسایی و رتبهبندی شد. نتایج و بحث: نتایج این بررسی نشان داد که شیب غالب کانونهای خشکیدگی در دامنه 10 تا 30 درصد است. همچنین دامنههای جنوبی متحمل خشکیدگی بیشتری شدهاند و حدود 70 درصد جنگلهای دچار خشکیدگی در محدوده ارتفاعی 2000-1500 متری از سطح دریا پراکنش دارند. بر اساس نتایج این تحقیق متوسط تاجپوشش گیاهی کف جنگل و خاک لخت هر دو سایت مورد بررسی بهترتیب حدود 47 و 30 درصد به‌دست آمد. بر اساس مشاهدات میدانی، معمولاً در نقاط با تاجپوشش گیاهی ضعیف، خشکیدگی کامل پایههای درختی مشهودتر بود. نسبت خشکیدگی درختان جنگلی (مجموع هر دو نوع خشکیدگی) به پایههای سالم در سایت الف و ب به ترتیب حدود 47 و 42 درصد به‌دست آمد. از آنجا که بلوط گونه غالب جنگلهای زاگرس است، فراوانی خشکیدگی آن نیز بهنسبت سایر گونه ها نیز بیشتر بود که به ترتیب برای دو سایت حدود 70 و 80 درصد به‌دست آمد. همچنین بیشتر پایههای خشکیده از نوع شاخهزاد و با قطر 10 تا 15 سانتیمتر بودند و آثار آفتزدگی و بیماری در درختان کاملا خشکیده بیشتر بود. رتبهبندی عواملی که موجب تشدید تبخیر و هدر رفت رطوبت خاک میشوند که پیامد آن تشدید پدیده خشکیدگی درختان جنگلی است، بهترتیب اهمیت شامل تبدیل اراضی به زراعت و شخم، آتشسوزی و زغالگیری، خشکاندن درختان و سرشاخهزنی، فعالیتهای عمرانی، فرسایش و زمینلغزش، گسستگی جنگل و چرای دام بود. نتیجه گیری: خشکیدگی در دامنههای جنوبی شدیدتر از دامنههای شمالی است. بررسیهای میدانی نشان داد که خطر عوامل تشدید کننده پدیده خشکیدگی یعنی عوامل انسانی، همسنگ خشکیدگی تهدیدکننده جنگلها هستند. مهمترین این عوامل تغییر کاربری اراضی است. در برخی نقاط میتوان به آتشسوزیهای عمدی (کنترل شده) برای گسترش اراضی کشاورزی، شخم عمیق پای درختان برای تسریع خشکاندن آنها، فرسایش شدید به همراه تشدید زمینلغزش که از یکسو موجب تشدید خشکیدگی شده و از سویی نیز خود عامل تخریب جنگل هستند، اشاره کرد. بررسی میدانی عرصه این جنگلها نشان داد که تغییر کاربری جنگل، بهویژه در دامنههای شمالی و نقاط کمشیب رو به گسترش است. بطور کلی، شدت خشکیدگی و فراوانی آن تابعی از عوامل توپوگرافی، زمینشناسی و فعالیتهای غیراصولی میباشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بلوط شاخه زاد؛ تاجپوشش گیاهی؛ اسلامآباد غرب؛ کرمانشاه؛ رخساره ژئومورفولوژی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Effects of physiographic and land-use units on dieback frequencyof oak (Quercuse persica) in Zagris Regions, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mosayeb Heshmati1؛ Mohamad Gheitury2؛ Amir Sarreshtehdari3 | ||
| 1Professor, Kermanshah Center for Agricultural and Natural Resources Research and Education, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Kermanshah Center for Agricultural and Natural Resources Research and Education, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran. | ||
| 3Research instructor, Soil conservation and Watershed Management Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Geomorphology Facies, Isamabad-gharb, Kermanshah, Plant Canopy, Vegetative Generation | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 10 |
||