علیزاده علی آبادی, علی. (1404). علل بروز آفات نوپدید در گیاهان و راهبردهای مقابله با آنها. سامانه مدیریت نشریات علمی, (), -. doi: 10.22092/ijfrpr.2025.368645.1665
علی علیزاده علی آبادی. "علل بروز آفات نوپدید در گیاهان و راهبردهای مقابله با آنها". سامانه مدیریت نشریات علمی, , , 1404, -. doi: 10.22092/ijfrpr.2025.368645.1665
علیزاده علی آبادی, علی. (1404). 'علل بروز آفات نوپدید در گیاهان و راهبردهای مقابله با آنها', سامانه مدیریت نشریات علمی, (), pp. -. doi: 10.22092/ijfrpr.2025.368645.1665
علیزاده علی آبادی, علی. علل بروز آفات نوپدید در گیاهان و راهبردهای مقابله با آنها. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1404; (): -. doi: 10.22092/ijfrpr.2025.368645.1665
علل بروز آفات نوپدید در گیاهان و راهبردهای مقابله با آنها
نویسنده مسئول، دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات بیماریهای گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
سابقه و هدف: درک علل پیدایش آفات نوظهور برای جلوگیری و کنترل آنها بسیار حائز اهمیت است. برخی از عوامل مؤثر در بروز آفات نوپدید عبارتند از:
ورود طبیعی: برخی آفات و بیمارگرها از طریق عوامل طبیعی مانند باد، جریانهای آبی یا پرندگان و سایر موجودات زنده به مناطق جدید منتقل میشوند. تغییرات محیطی و اکولوژیکی نیز میتوانند موجب گسترش طبیعی این عوامل شوند.
ورود تصادفی یا سهوی: با توجه به افزایش تبادلات بینالمللی، انتقال ناخواسته آفات و بیمارگرها به همراه کالاهای مختلف، بهویژه محصولات کشاورزی، سهلتر شده است. بذر، قلمه، پیوندک، نهال و سایر اندامهای تکثیری، همچنین، وسایل حملونقل مانند کامیونها، کشتیها و هواپیماها میتوانند ناقل یا حامل این آفات باشند.
ورود تعمدی: برخی از آفات و بیمارگرها بهمنظور خرابکاری بهصورت عمدی وارد کشور یا منطقهای خاص میشوند. این نوع ورود میتواند در قالب جنگ بیولوژیک، تروریسم بیولوژیک و جنایت بیولوژیک رخ دهد که تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و اقتصادی کشورها محسوب میشود.
تغییرات اقلیمی: دگرگونیهای آبوهوایی، مانند افزایش دما، تغییر الگوهای بارندگی و خشکسالی، شرایط را برای گسترش برخی آفات مساعد میکند. این تغییرات موجب توسعه زیستگاههای مناسب برای برخی گونههای خسارتزا میشود که قبلاً در آن مناطق قابلیت رشد نداشتند.
فعالیتهای انسانی و جهانیسازی: گسترش تجارت جهانی، حملونقل و شیوههای جدید کشاورزی نیز در پراکنش آفات نقش مهمی دارند. شهرنشینی و تخریب زیستگاههای طبیعی نیز از عواملی هستند که میتوانند منجر به افزایش آفات شوند.
شکست مقاومت و هیبریداسیون: کاهش مقاومت گیاهان در برابر آفات و ایجاد گونههای جدید از طریق ترکیب ژنتیکی، میتواند منجر به ظهور آفات جدید شود. تغییرات ژنتیکی در آفات و بیمارگرها نیز میتواند موجب افزایش قدرت تهاجمی آنها گردد.
مهندسی ژنتیک: ایجاد واریتههای جدید گیاهی ممکن است موجب رشد و تکثیر برخی آفات گردد که پیشتر کنترلشده بودهاند. دستکاریهای ژنتیکی بدون ارزیابی اثرات زیستمحیطی، ممکن است خطر افزایش آسیبپذیری گیاهان را در برابر برخی آفات ایجاد کند.
تعدادی از راهکارهای مهم برای پیشگیری و کنترل آفات نوپدید به شرح زیر است:
شناسایی و مستندسازی آفات موجود: ایجاد بانک اطلاعاتی جامع از آفات، بیمارگرها و علفهای هرز موجود در کشور، گام نخست در مدیریت این چالش است. دادههای دقیق و بهروز میتوانند در پیشگیری و مقابله با این آفات کمک شایانی کنند.
پایش و مراقبت مستمر: رصد دائمی مزارع، باغات و عرصههای طبیعی از طریق نمونهبرداری و گزارشگیری منظم از وضعیت آفات، در تشخیص و کنترل بهموقع آنها نقش اساسی دارد. برنامههای مراقبتی باید با استفاده از فناوریهای نوین مانند سنجش از راه دور و دادههای ماهوارهای انجام شوند.
کنترل مرزی و بازرسی محمولهها: اجرای دقیق مقررات قرنطینهای برای ورود محصولات کشاورزی و سایر کالاهای وارداتی که میتوانند ناقل آفات باشند، ضروری است. این امر مستلزم همکاری مستمر میان دستگاههای اجرایی و بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته در بازرسی و پایش محمولههاست.
واکنش سریع و مدیریت بحران: در صورت شناسایی یک آفت نوپدید، نهادهای اجرایی باید با اتخاذ تدابیر بهداشتی مناسب، به حذف و امحای آن بپردازند. اجرای سریع اقدامات کنترلی و قرنطینهای در مراحل ابتدایی ظهور آفات میتواند از گسترش آنها جلوگیری کند.
استفاده از راهکارهای مدیریت یکپارچه: شامل استفاده از گونههای مقاوم، تغییر شیوههای زراعی، کنترل بیولوژیک و در صورت لزوم، مداخلات شیمیایی کنترلشده. بهکارگیری ترکیبی از این روشها میتواند تأثیر بیشتری در کنترل پایدار آفات داشته باشد.
افزایش همکاریهای بینالمللی: تبادل اطلاعات بین کشورها در مورد آفات نوظهور، نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از شیوع آنها دارد. همکاریهای علمی و استفاده از فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین میتواند در شناسایی الگوهای شیوع آفات و ارائه راهکارهای مؤثر مفید باشد. نتیجهگیری: با نگاهی به وضعیت آفات نوپدید در کشور، میتوان دریافت که یکی از مهمترین عوامل بروز این آفات، ورود تصادفی آنها از طریق محمولههای کشاورزی و صنعتی بوده است. لذا، قانونمندتر شدن واردات محصولات کشاورزی و اجرای دقیقتر مقررات بهداشت نباتی و قرنطینه گیاهی، میتواند خطر ورود این آفات را کاهش دهد. در عین حال، مدیریت کارآمد و بهکارگیری راهکارهای پیشگیرانه و کنترلی، از جمله پایش مستمر، تشخیص سریع و واکنش بهموقع، میتواند تأثیر بسزایی در کاهش خسارات ناشی از این آفات داشته باشد. همچنین، همکاریهای بینالمللی در زمینه اشتراکگذاری اطلاعات و تجربیات، گامی مؤثر در راستای تضمین امنیت غذایی جهانی محسوب میشود. توسعه فناوریهای جدید و افزایش آگاهی کشاورزان و مسئولان نیز از عوامل کلیدی در مدیریت پایدار آفات نوپدید خواهد بود.
Emerging plant pests causes and their management strategies
نویسندگان [English]
Ali Alizadeh Aliabadi
Corresponding Author, Associate professor, Plant Pathology Research Department, Iranian Research Institute of Plant Protection (IRIPP), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO) Tehran, Iran
کلیدواژهها [English]
Emerging pests, Climate change, Prevention, Integrated pest management
مراجع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 11
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب