| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,051 |
| تعداد مقالات | 34,085 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,576,091 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 77,619,373 |
واکاوی عوامل تأثیرگذار بر تخریب جنگلهای هیرکانی: کاوشی در دیدگاه جنگلنشینان حوزۀ آبخیز اوغان استان گلستان | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اردیبهشت 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfrpr.2025.366582.1637 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا بهرامی1؛ محمدرضا کاووسی* 2؛ محمدرضا شهرکی3؛ یاسر قاسمی آریان4 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد علوم زیستی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | ||
| 2دانشیار گروه جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | ||
| 3پژوهشگر توسعه روستایی و مسائل اجتماعی منابع طبیعی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، ایران | ||
| 4استادیار پژوهش، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: اگر چه عوامل مؤثر بر تخریب جنگلها کم و بیش شناسایی و معرفی شدهاند، اما در دهههای اخیر به دلیل ارتباط تنگاتنگ و وابستگی معیشتی جنگلنشینان به جنگلها، اهمیت شناسایی این عوامل به ویژه در جنگلهای هیرکانی دوچندان شده است. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف واکاوی عوامل تأثیرگذار بر تخریب جنگلهای هیرکانی از دیدگاه جنگلنشینان حوزۀ آبخیز اوغان استان گلستان انجام شد. مواد و روشها: تحقیق حاضر از نوع توصیفی بوده که به روش پیمایشی انجام شد. جامعۀ آماری در آن 1158 خانوار از 10 روستای جنگلنشین منطقه بوده که 290 نفر از آنها از طریق جدول کرجسی مورگان به عنوان تعداد نمونه به روش طبقهای تصادفی انتخاب شد. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامة محقق ساختهای بود که بخش اول آن مربوط به ویژگیهای جمعیتشناختی پاسخگویان بود که با استفاده از 17 گویه در قالب 4 گویه اسمی، 13 گویه فاصلهای و یک گویه ترتیبی مورد بررسی قرار گرفت. بخش دوم مربوط به عوامل تأثیرگذار بر تخریب جنگلها است که با 48 گویه تحت عوامل اجتماعی، اقتصادی، طبیعی، قانونی، مدیریتی- سازمانی و خدماتی- زیربنایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تعیین روایی محتوایی پرسشنامۀ تدوین شده، از نظرات و پیشنهادات کارشناسان جنگلداری استان گلستان بهره گرفته شد و برای میزان پایایی آن مقدار ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که مقدار آن 91/0 به دست آمد. در این تحقیق پس از جمعآوری و دستهبندی دادهها، از روش آمار توصیفی و استنباطی در نرمافزار SPSS.22 استفاده گردید. نتایج و یافتهها: نتایج نشان داد گویههای «عدم اطلاع و آگاهی جنگلنشین نسبت به اهمیت جنگل»، فقر اقتصادی و پایین بودن سطح درآمد مردم»، «آتشسوزیهای غیرعمدی (به صورت طبیعی)»، «نبود اقدامات قانونی مناسب و به‌هنگام در مواجه با تصرفات غیرقانونی»، «کمبود نیروی انسانی جهت حفاظت از جنگلها»، «کمبود امکانات زیرساختی جهت جلوگیری از تخریب جنگلها» به ترتیب با مقدار میانگین 593/3، 435/3، 435/3، 655/2، 355/3 و 328/3 بالاترین و شش گویه «قطع درختان برای تهیه سوخت به دلیل عدم وجود امکانات گرمایشی مانند سوخت فسیلی»، «قطع درخت و سرشاخهها جهت تهیه ابزارآلات کشاورزی و ذغال»، «هجوم آفات و بروز امراض و بیماریها به جنگل»، «پایین بودن میزان جرائم تخلف در جنگلها»، «کمتوجهی مأمورین حفاظتی اداره منابع طبیعی» و «کمبود امکانات بهداشتی در روستاها مانند حمام» با کمترین مقدار میانگین پایینترین اهمیت را در تخریب جنگلهای منطقۀ مورد مطالعه داشتند. بر این اساس نتایج آزمون فریدمن نشان داد که عوامل اقتصادی با مقدار 64/5 بیشترین و عوامل قانونی با مقدار 17/1 کمترین تأثیر را بر تخریب جنگلهای منطقه داشته است. همچنین یافتهها حاکی از آن است که بین دو متغیر سطح تحصیلات پاسخگویان (030/0=p و 109/0=r) و فاصله محل سکونت آنها با جنگل (046/0=p و 106/0 =r)، با دیدگاه آنها نسبت به عوامل مؤثر در تخریب جنگلها رابطۀ مثبت و معنیداری داشته است. نتیجه‌گیری: به طور کلی چالشهای اجتماعی و اقتصادی در مدیریت عرصههای منابع طبیعی به ویژه جنگلها، به عنوان اولویت مشکلات اکوسیتمهای طبیعی در زمینههای حفاظت، احیاء، اصلاح، توسعه و بهرهبرداری اصولی همچنان وجود دارد که عدم مشارکت اجتماعات محلی در تدوین سیاستها و فرآیند تصمیمگیری تا اجرا و نظارت بر برنامهها، بیتوجهی به ایجاد و توسعه فرصتهای شغلی و منابع درآمدی جایگزین و همچنین عدم توسعه مشاغل کاربردی و خانگی برای کاهش وابستگی به محصولات جنگلی، از مهمترین دلایل این امر میباشد. لذا در این مقاله پیشنهادات و راهکارهای کاربردی در جهت مدیریت و حفاظت پایدار از عرصه های جنگلی ارائه گردیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنگل؛ جوامع محلی؛ تخریب؛ حفاظت؛ حوزه آبخیز اوغان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Factors affecting in degradation process of Hyrcanian forests, an exploration of the views of the forest users of the Oghan watershed in Golestan province | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Bahrami1؛ Mohammad Reza Kavousi2؛ Mohammadreza Shahraki3؛ Yaser Ghasemi Aryan4 | ||
| 1M.Sc. Student of Forest Biological Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran | ||
| 2Associate Prof., Department of Forest Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses, Gorgan, Iran | ||
| 3Researcher of rural development and social issues of natural resources, Department of Natural Resources and Watershed Management of Golestan Province, Iran | ||
| 4Assistant Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| forest, local communities, destruction, protection, Oghan watershed | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 146 |
||