| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,057 |
| تعداد مقالات | 34,145 |
| تعداد مشاهده مقاله | 46,702,779 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 77,704,511 |
بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر کیفیت خاک با استفاده از شاخص‌های ترکیبی و تحلیل داده‌های جامع و حداقلی | ||
| پژوهش های خاک | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijsr.2025.370015.780 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیرا همتی* 1؛ کامران مروج2؛ میرناصر نویدی3؛ احمد گلچین2؛ محمدصادق عسکری2 | ||
| 1گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| 2گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| 3مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| چکیده | ||
| تغییر کاربری اراضی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک و در نهایت کیفیت کلی آن به شمار می‌رود. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثر تبدیل اراضی بایر با پوشش طبیعی نیمه‌بیابانی به باغ‌های زیتون بر کیفیت خاک در منطقه لوشان استان گیلان انجام گرفت. بدین منظور، ۷۶ نمونه خاک از عمق صفر تا ۳۰ سانتی‌متر در دو کاربری (بایر و باغ زیتون) برداشت و ۲۴ ویژگی فیزیکی، شیمیایی و زیستی اندازه‌گیری شد. شاخص کیفیت خاک (SQI) بر اساس دو مدل محاسباتی شامل شاخص تجمعی ساده (SQIA) و شاخص تجمعی وزنی (SQIW) و با استفاده از دو مجموعه داده، یعنی مجموعه کامل ویژگی‌ها (TDS) و مجموعه حداقلی (MDS)، محاسبه گردید. برای انتخاب ویژگی‌های کلیدی، از تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) بهره‌گیری شد. در اراضی بایر، ویژگی‌هایی مانند جرم مخصوص ظاهری، کربن آلی، هدایت الکتریکی، منیزیم، ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبت جذب سدیم، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها و کربنات کلسیم در مجموعه MDS قرار گرفتند؛ در حالی که در باغ‌های زیتون درصد رس، کربن آلی، تنفس میکروبی، فسفر قابل جذب، سدیم، نسبت جذب سدیم و کربنات کلسیم به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی‌ها شناسایی شدند. نتایج نشان داد کیفیت خاک در باغ‌های زیتون به‌طور معناداری بالاتر از اراضی بایر است؛ به‌طوری‌که مقادیر SQI در باغ زیتون بین 75/0تا 79/0 و در اراضی بایر بین 41/0 تا 48/0 متغیر بود. افزون بر این، مجموعه داده‌های MDS با کاهش متغیرها و حفظ دقت، کارایی مناسبی نسبت به TDS داشت. همچنین، شاخص‌های وزنی به دلیل لحاظ کردن اهمیت نسبی متغیرها، ابزار دقیق‌تری برای تحلیل کیفیت خاک فراهم کردند. در مجموع، نتایج بیانگر آن است که تغییر کاربری اراضی بایر به باغ‌های زیتون در شرایط نیمه‌خشک می‌تواند به بهبود چشمگیر کیفیت خاک منجر شود. کاربرد شاخص‌های کمّی مبتنی بر MDS و مدل وزنی نیز رویکردی کارآمد برای پایش و مدیریت پایدار خاک در مقیاس منطقه‌ای پیشنهاد می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تغییر کاربری اراضی؛ تجزیه به مولفه‌های اصلی؛ سلامت خاک؛ شاخص کیفیت خاک | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessing the Effects of Land Use Change on Soil Quality | ||
| نویسندگان [English] | ||
| سمیرا همتی1؛ Kamran Moravej2؛ Mir Naser Navidi3؛ Ahmad Golchin2؛ Mohammad Sadegh Askari2 | ||
| 1Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran | ||
| 2Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran. | ||
| 3Soil and Water Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Land-use change is one of the major factors influencing the physical, chemical, and biological properties of soils, ultimately affecting their overall quality. This study aimed to evaluate the impact of converting barren lands with semi-arid natural vegetation into olive orchards on soil quality in the Loshan region, Guilan Province, Iran. A total of 76 soil samples were collected from the 0–30 cm depth under two land uses (barren land and olive orchard), and 24 physical, chemical, and biological properties were measured. Soil quality index (SQI) was calculated using two approaches, the simple additive index (SQIA) and the weighted additive index (SQIW), based on both the total dataset (TDS) and the minimum dataset (MDS). Principal component analysis (PCA) was applied to identify the most influential soil indicators. In barren lands, the selected MDS indicators included bulk density, soil organic carbon, electrical conductivity, magnesium, cation exchange capacity, sodium adsorption ratio, mean weight diameter of aggregates, and calcium carbonate. In olive orchards, key indicators consisted of clay content, organic carbon, microbial respiration, available phosphorus, sodium, sodium adsorption ratio, and calcium carbonate. The results indicated that soil quality was significantly higher in olive orchards compared to barren lands. SQI values in olive orchards ranged from 0.75 to 0.79, while in barren lands they varied between 0.41 and 0.48. Furthermore, the MDS approach provided reliable performance with fewer variables compared to TDS, and the weighted indices offered more accurate evaluations by accounting for the relative importance of indicators. Overall, the findings demonstrate that the conversion of barren lands into olive orchards under semi-arid conditions can substantially improve soil quality. The use of MDS-based quantitative indices combined with weighted models provides an effective approach for regional soil quality assessment and sustainable land | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Land-use change, Principal component analysis, Soil health, Soil quality index | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2 |
||