| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شماره‌ها | 3,084 |
| تعداد مقالات | 34,416 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,658,606 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 79,217,434 |
رهیافتی نو بر مؤلفه‌های پایداری در صنعت کاغذسازی: تحلیل شبکه‌ای شاخص‌ها با رویکرد نگاشت شناختی فازی | ||
| تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 آبان 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijwpr.2025.370575.1813 | ||
| نویسندگان | ||
| سلمان آخوندزاده1؛ منصور صوفی* 1؛ سیده آمنه سجادی2؛ مهدی فدایی1 | ||
| 1گروه مدیریت صنعتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران | ||
| 2گروه کشاورزی، واحد رشت، دانشگاه آزاداسلامی، رشت، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: صنعت کاغذسازی به عنوان یکی از صنایع کلیدی و پرکاربرد در اقتصاد ملی، همواره با چالش‌های متعددی در زمینه مصرف منابع، آثار زیست‌محیطی و الزامات اجتماعی مواجه بوده است. توسعه پایدار در این صنعت نه تنها تضمین‌کننده بقا و سودآوری بلندمدت است، بلکه به کاهش مصرف منابع طبیعی، بهبود عملکرد زیست‌محیطی و ارتقای جایگاه اجتماعی سازمان‌ها نیز کمک می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های اساسی پایداری در صنعت کاغذسازی ایران و با بهره‌گیری از روش نگاشت شناختی فازی انجام شده است تا تصویری جامع از تعاملات میان عوامل کلیدی ارائه دهد و راهبردهایی عملی برای ارتقای پایداری سازمانی پیشنهاد کند. مواد و روش‌ها: جامعه آماری تحقیق شامل 13 خبره صنعت کاغذسازی و دانشگاهیان فعال در حوزه پایداری بود که بر اساس معیارهایی همچون تجربه کاری طولانی، سابقه مدیریتی و آشنایی با مفاهیم پایداری انتخاب شدند. ابتدا با مرور نظام‌مند منابع علمی و جست‌وجو در پایگاه‌های معتبر، ۹۳ مؤلفه اولیه شناسایی شد. سپس با بکارگیری تحلیل عاملی اکتشافی (روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی )، این مؤلفه‌ها به ۲۴ مؤلفه نهایی در سه بعد اجتماعی (آموزش و توسعه کارکنان، رضایت کارکنان، رضایت مشتری، پاسخگویی شرکت، میزان مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی و سفیدکننده)، زیست محیطی (میزان مصرف انرژی، برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات برای کاهش اتلاف انرژی، مدیریت پسماندهای خطرناک، توانایی بازیافت، کاهش آلاینده‌های زیست محیطی، استفاده از مواد بازیافتی، مدیریت لجن، آلودگی هوا، استفاده از آب خاکستری، میزان مصرف چوب)، اقتصادی (هزینه تولید به ازای هر تن کاغذ، قیمت محصول کاغذ، سودآوری شرکت، کارایی عملیاتی، کیفیت کاغذ تولید شده، هزینه خرید آخال، نرخ از کارافتادگی و توقف خط تولید، درآمد حاصل از فروش محصولات جانبی، هزینه های بازیافت) تقلیل یافتند. با وجود اینکه نقش دولت در تدوین سیاست‌ها و اعمال نظارت بر شاخص‌های زیست‌محیطی و اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است، در این پژوهش تمرکز بر مؤلفه‌های داخلی سازمانی بوده که مستقیماً در کنترل واحدهای صنعتی قرار دارند. با این حال، اثر سیاست‌های دولتی به طور غیرمستقیم از طریق شاخص‌های مقرراتی و زیست‌محیطی منعکس شده است. در مرحله بعد، پرسشنامه‌های زوجی برای سنجش شدت روابط علت و معلولی میان مؤلفه‌ها طراحی و داده‌های حاصل به اعداد فازی تبدیل شد. در نهایت، با استفاده از نرم‌افزار FCM Expert نگاشت شناختی فازی ترسیم گردید و میزان تأثیرگذاری، تأثیرپذیری و مرکزیت مؤلفه‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که ساختار پایداری در صنعت کاغذسازی از یک هسته مرکزی شامل چند مؤلفه کلیدی تشکیل شده است که بیشترین نقش را در پویایی کل سیستم ایفا می‌کنند. در این میان، پاسخگویی شرکت با بالاترین مقدار مرکزیت (۱۴/۳۷) در جایگاه نخست قرار گرفت و به عنوان یک اهرم مدیریتی و نقطه مداخله استراتژیک شناخته شد. پس از آن، سودآوری شرکت (78/13)، استفاده از مواد بازیافتی (92/10)، میزان مصرف چوب (80/10) و کارایی عملیاتی (72/10) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. این مؤلفه‌ها با سرعت بالا به مقادیر پایدار همگرا شده و به عنوان «محرک‌های قوی و پایدار» شناخته می شوند و هرگونه مداخله مدیریتی در آن‌ها می‌تواند به سرعت منجر به تغییرات سیستمی گسترده شود. از سوی دیگر، مؤلفه‌هایی مانند مصرف انرژی، مدیریت لجن و برنامه‌ریزی کاهش اتلاف انرژی در دسته «محرک‌های متوسط» قرار گرفته اند که رشد آهسته‌تری دارند و در مقدار نهایی کمی پایین‌تر تثبیت می‌شوند، اما در بلندمدت اثرگذاری مهمی بر سیستم اعمال می‌نمایند. همچنین، عواملی چون هزینه خرید آخال، نرخ توقف خط تولید، درآمد فروش محصولات جانبی، آلودگی هوا و رضایت مشتری با مرکزیت پایین‌تر، دارند. این مؤلفه ها در همان تکرارهای ابتدایی روند نزولی پیدا می‌کنند و به مقادیر پایین همگرا می‌شوند. این رفتار بیانگر آن است که این مؤلفه‌ها نقش ضعیف‌تری در تحریک کل شبکه دارند و بیشتر تحت تأثیر سایر مؤلفه‌ها قرار می‌گیرند تا این که خود عامل تغییر باشند. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که دستیابی به پایداری در صنعت کاغذسازی نیازمند نگاهی مرحله‌ای و سیستماتیک است. تمرکز اولیه باید بر طراحی سیاست‌های مسئولیت‌پذیر اجتماعی، ارتقای بهره‌وری و توسعه مدل‌های اقتصادی چرخشی باشد و در ادامه با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین انرژی و بازیافت، مسیر پایداری تثبیت گردد. نهایتاً، بهبود جنبه‌های پیرامونی همچون مدیریت هزینه‌ها، کنترل آلودگی و توسعه بازارهای جانبی می‌تواند پایداری صنعت را در بلندمدت تقویت کرده و جایگاه آن را در اقتصاد ملی ارتقا دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پایداری سازمانی؛ صنعت کاغذسازی؛ نگاشت شناختی فازی؛ تحلیل مولفه های اصلی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Path to Sustainability Indicators in the Paper Industry: Network-Based Indicator Analysis Using Fuzzy Cognitive Mapping | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Salman Akhoundzadeh1؛ Mansour Soufi1؛ Seyedeh Ameneh Sajjadi2؛ Mehdi Fadaei1 | ||
| 1Department of Industrial Management, Ra.C., Islamic Azad University, Rasht, Iran | ||
| 2Department of Agronomy, Ra.C., Islamic Azad University, Rasht, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Objective: The paper industry, as one of the key and widely applied sectors in the national economy, has always faced multiple challenges regarding resource consumption, environmental impacts, and social requirements. Achieving sustainability in this industry not only ensures long-term survival and profitability but also contributes to reducing the use of natural resources, improving environmental performance, and strengthening the social standing of organizations. The present study was conducted to identify and analyze the fundamental sustainability indicators in Iran’s paper industry, employing the fuzzy cognitive mapping (FCM) method to provide a comprehensive picture of the interactions among key factors and to propose practical strategies for enhancing organizational resilience. Materials and Methods: The research population consisted of 12 experts from the paper industry and academics specializing in sustainability, selected based on criteria such as extensive professional experience, managerial background, and familiarity with sustainability concepts. Initially, through a systematic review of scientific sources and searches in reputable databases, 93 preliminary indicators were identified. Using principal component analysis (PCA), these were reduced to 24 final indicators across three dimensions: Social (employee training and development, employee satisfaction, customer satisfaction, corporate accountability, employee exposure to chemicals and bleaching agents); Environmental (energy consumption, maintenance planning for energy loss reduction, hazardous waste management, recycling capacity, reduction of environmental pollutants, use of recycled materials, sludge management, air pollution, use of gray water, wood consumption); and Economic (production cost per ton of paper, paper product price, company profitability, operational efficiency, paper quality, wastepaper purchase cost, downtime and production stoppages, revenue from by-products, recycling costs). Although the role of government in policy formulation and the enforcement of environmental and social regulations is highly significant, this study primarily focused on internal organizational components that are directly under the control of industrial units. Nevertheless, the influence of governmental policies is indirectly reflected through regulatory and environmental indicators incorporated within the analytical framework. Pairwise comparison questionnaires were then designed to measure the intensity of causal relationships among indicators, and the resulting data were transformed into fuzzy numbers. Finally, using FCM Expert software, the fuzzy cognitive map was constructed, and the degree of influence, dependency, and centrality of the indicators was analyzed. Findings: The results revealed that the sustainability structure in the paper industry is shaped around a central core of key indicators that play the most significant role in overall system dynamics. Among these, corporate accountability ranked first with the highest centrality score (14.37), establishing itself as a managerial lever and strategic intervention point. Following this were company profitability (13.78), use of recycled materials (10.92), wood consumption (10.80), and operational efficiency (10.72). These indicators rapidly converged to stable values and were classified as “strong and persistent drivers,” meaning that managerial interventions in these areas can swiftly trigger systemic transformations. In contrast, indicators such as energy consumption, sludge management, and maintenance planning for energy efficiency were categorized as “moderate drivers,” showing slower growth and stabilizing at slightly lower levels, though still exerting substantial long-term influence. Meanwhile, factors like wastepaper purchase cost, production downtime, revenue from by-products, air pollution, and customer satisfaction showed lower centrality, declining early in the iterations and converging to minimal values. This behavior suggests that these peripheral indicators have a weaker role in stimulating the overall network and are more strongly influenced by other components rather than acting as independent change agents. Conclusion: The findings indicate that achieving sustainability in the paper industry requires a phased and systemic approach. The initial focus should be on designing socially responsible policies, improving efficiency, and developing circular economic models. Subsequently, investments in modern energy and recycling technologies can consolidate the path toward sustainability. Ultimately, enhancing peripheral aspects such as cost management, pollution control, and expansion of by-product markets can reinforce the industry’s long-term sustainability and strengthen its position within the national economy. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Organizational sustainability, Paper industry, Fuzzy cognitive mapping, Principal component analysis | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2 |
||