1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
2دانشجوی دکتری محیطزیست دانشگاه ملایر
3دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
چکیده
خشکیدگی تدریجی درختان بلوط، یکی از چالشهای زیستمحیطی جدی در اکوسیستمهای جنگلی زاگرس بهشمار میآید که میتواند تهدیدی برای پایداری تنوع زیستی، منابع آب و معیشت جوامع محلی باشد. این پژوهش، با هدف بررسی وضعیت سلامت و کیفیت اکولوژیکی پایههای بلوط در دو منطقه دارای شرایط بومسازگانی متفاوت در شهرستان مریوان، طی یک بازه زمانی چهارساله (۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱) انجام شده است. برای این منظور، روند افت شادابی و پیشرفت علائم خشکیدگی در هر یک از مکانها، بهصورت سالانه پایش شد. ارزیابیها شامل دستهبندی پایهها در چهار طبقه سلامت تاج و تحلیل آماری تفاوتها بود. بررسیها نشان داد، ترکیب گونهای، وضعیت پوشش تاج و برخی ویژگیهای بومشناختی نظیر تراکم توده، میتوانند در ایجاد تفاوت میان سطح سلامت پایههای بلوط مؤثر باشند. بر پایه یافتهها طی دوره مطالعه، منطقهای که از ترکیب گونهای متنوعتری برخوردار بود، ثبات بیشتری در سطح شادابی درختان نشان داد. این نتایج، اهمیت پایش بلندمدت شاخصهای کیفی و درک روندهای بومفرسایی را آشکار میکند و میتواند مبنایی برای ارائه راهکارهای مدیریتی برای حفاظت از رویشگاههای طبیعی زاگرس فراهم آورد.
1Assistant Professor, Forest Research Department, National Forest and Rangeland Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran,
2Ph.D. Student in Environment, Malayer University
3Associate Professor, Natural Resources Research Department, Chahar Mahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Shahrekord, Iran
چکیده [English]
The gradual dieback of oak trees represents one of the major environmental challenges confronting the Zagros forest ecosystems, posing a serious threat to the sustainability of biodiversity, water resources, and local communities' livelihoods. This study aimed to evaluate the health status and ecological quality of oak tree bases in two areas with differing ecological conditions in Marivan County over four years (2019–2022). To achieve this objective, the decline in tree vigor and the progression of wilting symptoms at each location were monitored annually. The assessment included classifying trees into four crown health categories and analyzing differences among the categories using nonparametric statistical tests. The results indicated that species composition, crown condition, and certain ecological characteristics—such as stand density—play significant roles in explaining the variation observed in oak health levels. According to the findings, the site characterized by higher species diversity exhibited more stable vitality patterns throughout the study period. These results highlight the importance of long-term monitoring of qualitative indicators and the need to understand ecosystem degradation trends, thereby providing a foundation for developing effective management strategies aimed at conserving the native woodlands of the Zagros region.
کلیدواژهها [English]
Dieback, vitality, Persian oak (Quercus brantii), Marivan, forested types
مراجع
امیراحمدی، ب.، ذوالفقاری، ر. و میرزایی قرهلر، م. 1394. ارتباط بین خشکیدگی درختان بلوط ایرانی با عوامل محیطی و خصوصیات جنگلشناسی در جنگل حفاظتی دنا. نشریه بومشناسی جنگلهای ایران، 3 (6): 19–27. DOI: 20.1001.1.24237140.1394.3.6.3.3
جهانبازی گوجانی، ح.، ایرانمنش، ی.، شیرمردی، ح.، طالبی، م.، محنتکش، ع. و حبیبی، م. 1397. سنجش عناصر سنگین در برگ درختان سالم و خشکیده بلوط ایرانی در منطقه جنگلی هلن استان چهارمحال و بختیاری. نشریه جنگل و فرآوردههای چوب، 71(1): 71–81. DOI: 10.22059/jfwp.2018.251680.895
جهانبازی گوجانی، ح.، ایرانمنش، ی.، طالبی، م.، شیرمردی، ح.، محنتکش، ع.، پورهاشمی، م. و حبیبی، م. 1399. تأثیر عوامل فیزیوگرافی بر جذب عناصر غذایی ضروری در جنگلهای دچار زوال بلوط (Quercus brantii) منطقه هلن استان چهارمحال و بختیاری. نشریه پژوهشهای گیاهی، 30(3): 734–748. DOI: 20.1001.1.23832592.1399.33.3.18.2
زرافشار، م.، نگهدارصابر، م.ر.، جهانبازی گوجانی، ح.، پورهاشمی، م.، بردبار، س.ک.، متینیزاده، م. و عباسی، ع. 1399. خشکیدگی تودههای خالص بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) در جنگلهای زاگرس جنوبی، منطقه کوهمره سرخی استان فارس. نشریه جنگل ایران، 12(2): 291–303. https://civilica.com/doc/1872666
زرافشار، م.، تیموری، س.، پورهاشمی، م.، علیزاده، ت.، بردبار، س.ک.، روستا، م.ج. و عباسی، ع. 1400. اثر زوال درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) بر مشخصههای خاک رویشگاه (مطالعه موردی: کوهمرهسرخی، استان فارس). نشریه جنگل و فرآوردههای چوب، 74(1): 97–110.DOI: 10.22059/jfwp.2020.305087.1116
حیدری، م.، جهانبازی گوجانی، ح. و پورهاشمی، م. 1401. بررسی روند زوال بلوط در درختان با ابعاد تاج متفاوت در جنگلهای استان کردستان (مطالعه موردی: شهرستان بانه). نشریه حفاظت زیستبوم گیاهان، 10(21): 68–78. http://pec.gonbad.ac.ir/article-1-834-fa.html
دزفولی، ح.، بادهیان، ض.، نقوی، ح. و کرمی، ش. 1398. ارتباط برخی از خصوصیات درختی، توده جنگلی و فیزیوگرافی با میزان خشکیدگی بلوط ایرانی. پژوهشهای علوم و فناوری چوب و جنگل، 26(3): 69–82. DOI: 10.22069/jwfst.2019.15319.1760
گلمحمدی، ف.، حسنزاد ناورودی، ا.، بنیاد، ا.ا. و میرزایی، ج. 1396. تأثیر برخی عوامل محیطی بر شدت خشکیدگی درختان در زاگرس میانی (مطالعه موردی: تنگه دالاب، استان ایلام). نشریه پژوهشهای گیاهی، 30(3): 633–643. DOI: 20.1001.1.23832592.1396.30.3.15.8
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 14
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 17
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب